Centrum Badań Kosmicznych PAN oraz Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN znalazły się w gronie instytutów PAN, które sukcesem zakończyły starania o finansowanie badań w ramach konkursu Horyzont 2020 (Twinning).
„Rozpowszechnianie doskonałości i poszerzanie uczestnictwa” (ang. Spreading Excellence and Widening Participation) to część programu ramowego Horyzont 2020, który ma być pomocny w zmniejszeniu różnic w zakresie badań i innowacji wśród krajów członkowskich UE, m.in. poprzez poprawę wskaźnika uczestnictwa krajów osiągających słabsze wyniki w konkursach. Umożliwi im to pełne wykorzystanie potencjału utalentowanych naukowców i zapewni maksymalizację korzyści ekonomicznych i społecznych, czerpanych z gospodarki opartej na innowacjach w całej Unii. Ostatnie dwa z takich konkursów zostały ogłoszone latem ubiegłego roku, z terminem składania wniosków do 14 listopada 2019 r. Komisja Europejska przeznaczyła blisko 70 mln euro na sfinansowanie projektów w konkursie Twinning.
W konkursie Twining dofinansowanie w wysokości po 900 tys. euro uzyskały trzy instytuty PAN, w tym dwa zajmujące się badaniem kosmosu, czyli Centrum Badań Kosmicznych PAN [CBK PAN] oraz Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN [CAMK PAN].
Wspólnym dla wszystkich projektów Twinning jest rozwój potencjału i umocnienie doskonałości naukowej danej instytucji oraz zwiększenie jej rozpoznawalności poprzez publikacje w renomowanych czasopismach naukowych oraz udział w międzynarodowych konsorcjach i inicjatywach badawczych.
Bliska współpraca z partnerami projektu pozwoli na poznanie ich praktyk badawczych i warsztatu pracy, a to z kolei pomoże realizującym je instytutom PAN w zwiększeniu skuteczności pozyskiwania funduszy w konkursach międzynarodowych, np. ogłaszanych w ramach kolejnego programu ramowego Horyzont Europa w obszarze projektów współpracy jak i grantów indywidualnych. Kluczowy będzie tutaj rozwój kompetencji – zarówno pracowników naukowych, jak i zespołów wsparcia projektowego – szczególnie w zakresie zarządzania projektami: definiowania zadań, tworzenia strategii i skutecznej ich realizacji. Przewiduje się również, że przeprowadzenie projektów pozytywnie wpłynie na zainteresowanie naukowców uczestnictwem w gremiach eksperckich, a tym samym zwiększy ich udział w procesie kreowania zasad i polityk związanych z Europejską Przestrzenią Badawczą (ang. ERA – European Research Area).
Celem realizowanego w CBK PAN projektu EOTiST jest rozwój kompetencji Zakładu Obserwacji Ziemi CBK PAN w dziedzinie monitorowania usług ekosystemowych, przy użyciu danych satelitarnych. Partnerami projektu są naukowcy z jednostek takich jak CNR (Włochy), CERTH (Grecja) i CREAF (Hiszpania).
Koncepcja usług ekosystemowych wywodzi się z nauk ekonomicznych i wiąże się z pojęciem kapitału naturalnego. Za usługi ekosystemowe uważa się szeroko rozumiane korzyści uzyskiwane przez człowieka ze środowiska, mogą to być usługi zaopatrzeniowe (energia czy produkcja rolna), usługi regulacyjne (pochłanianie CO2 lub ochrona gleby przed erozją) oraz usługi kulturowe (turystyka i rekreacja oraz przestrzeń edukacyjna).
Dzięki danym satelitarnym możemy dostarczać nowych informacji o ekosystemach w sposób ciągły, zarówno w przestrzeni jak i czasie, określać dynamikę zmian w nich zachodzących oraz tworzyć modele prognostyczne rozwoju danego terenu. Ma to szczególne znaczenie w zrównoważonym zarządzaniu zasobami – tak o przewadze nad metodami obserwacji naziemnych mówi dr Edyta Woźniak – koordynatorka projektu w CBK PAN.
Natomiast w CAMK PAN realizowany będzie projekt DarkWave. Jego kierownikiem jest dr Marcin Kuźniak – lider grupy badawczej w ramach Zakładu AstroCeNT, powstałego dzięki wsparciu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w ramach programu Międzynarodowe Agendy Badawcze.
Głównym celem realizowanego projektu jest poszukiwanie tzw. ciemnej materii. Jak pokazują obserwacje astronomiczne, jest jej we Wszechświecie około 5 razy więcej niż, znanej nam z codziennego doświadczenia, zwykłej materii. Ciemna materia wciąż pozostaje dla nas zagadką, a jej wyjaśnienie jest obecnie jednym z najważniejszych wyzwań w fizyce. Projekt DarkWave skupia czołowe ośrodki naukowe zaangażowane w projektowanie i budowę eksperymentu DarkSide-20k – największego na świecie detektora wykorzystującego ciekły argon. Wśród partnerów znaleźli się uczeni m.in. z Francji (APC/CNRS), Włoch (GSSI i INFN) oraz Niemiec (TUM).
Jak mówi profesor Leszek Roszkowski, kierujący Zakładem AstroCeNT: poprzez współpracę w ramach projektu Twinning, badacze z CAMK będą mieli szansę na odegranie kluczowej roli w eksperymencie DarkSide-20k, jak również wzmocni to rozwój współpracy z innymi grupami badawczymi na świecie w takich dziedzinach jak eksperymentalna fizyka neutrin czy detekcja fal grawitacyjnych.
Tekst artykułu powstał na podstawie komunikatu przygotowanego przez Biuro Promocji Nauki PolSCA. Pełna treść komunikatu, wraz z opisem innych zwycięskich projektów Instytutów PAN, do przeczytania tu: http://polsca.pan.pl/sukcesy-instytutow-pan-w-konkursach-horyzont-2020/
Źródło: CBK PAN, Biuro Promocji Nauki PolSCA.
