NASA informuje, że Kosmiczny Teleskop Hubble'a dostrzegł mały, ciemny księżyc okrążający planetę karłowatą Makemake na dalekich krańcach Układu Słonecznego - w pasie Kuipera.
Księżyc został oznaczony tymczasowo jako S/2015 (136472) 1, a w skrócie nazywany jest nieoficjalnie MK 2. Obiekt jest 1300 razy słabszy od Makemake, znajduje się około 21 tysięcy kilometrów od planety karłowatej i ma średnicę około 160 km (dla porównania: Makemake ma około 1400 km średnicy). Okres obiegu wynosi co najmniej 12 dni, a orbita jest prawdopodobnie kołowa.
Obserwacje zostały wykonane w kwietniu 2015 r. za pomocą kamery Wide Field Camera 3 zamontowanej na pokładzie Kosmicznego Teleskopu Hubble'a. Odkrycie ogłoszono 26 kwietnia 2016 r. w biuletynie "Minor Planets Electronic Circular" (MPEC) wydawanym przez Międzynarodową Unię Astronomiczną.
Zespół, który dokonał odkrycia zastosował tę samą technikę obserwacji księżyca, jak w przypadku wcześniejszych odkryć małych księżyców Plutona w 2005, 2011 i 2012 roku. Co ciekawe, kilka wcześniejszych prób poszukiwań księżyców wokół Makemake zakończyło się niepowodzeniem. Alex Parker z Southwest Research Institute, Boulder, Colorado (USA), który prowadził analizy obrazów, tłumaczy że według wstępnych ustaleń orbita księżyca jest ustawione do nas bokiem (patrzymy w jej płaszczyźnie), co może tłumaczyć wcześniejsze niepowodzenia.
Odkrycie księżyca to bardzo cenna informacja, bowiem mierząc jego ruch po orbicie można wyznaczyć masę planety karłowatej Makemake.
Znalezienie naturalnego satelity wokół Makemake zwiększa podobieństwa jakie ma ta planeta karłowata do Plutona. Oba obiekty są pokryte zamarzniętym metanem i oba posiadają księżyce. Najprawdopodobniej uda się wyznaczyć gęstość Makemake, bowiem w przypadku Plutona udało się to dzięki obserwacjom księżyców.
Teraz potrzebne są dalsze obserwacje księżyca i dokładne wyznaczenie jego orbity. Jeżeli jest to ciasna orbita kołowa, wtedy najprawdopodobniej księżyc MK2 stanowi produkt kolizji pomiędzy Makemake, a innym ciałem z pasa Kuipera. Z kolei jeśli orbita jest szeroka i eliptyczna, wtedy przypuszczalnie mamy do czynienia z obiektem przechwyconym przez Makemake. Niezależnie od tego która z wersji okaże się właściwa, nastąpiło to zapewne kilka miliardów lat temu, gdy Układ Słoneczny był jeszcze młody.
Być może odkrycie księżyca pozwoli na rozwikłanie jednej z zagadek nurtujących astronomów w przypadku Makemake. Wcześniejsze obserwacje w podczerwieni wskazują, że o ile powierzchnia tej planety karłowatej jest prawie całkowicie jasna i bardzo zimna, to niektóre obszary wydają się cieplejsze. Według hipotezy wyjaśniającej obserwacje, być może światło słoneczne ogrzewa pewne ciemniejsze obszary na powierzchni. Ale jeśli występują tam ciemniejsze obszary, powinno to powodować różnice w jasności planety karłowatej w trakcie jej obrotu dookoła swojej osi, a takich zmian się nie obserwuje.
Rozdzielczość wcześniejszych obserwacji w podczerwieni była zbyt mała, aby oddzielić księżyc MK 2 od Makemake. Być może obserwowane cieplejsze obszary to była ciemna powierzchnia księżyca, a nie samej planety karłowatej. Może być kilka przyczyn dla których powierzchnia księżyca jest ciemniejsza, nawet jeśli okrąża on planetę karłowatą pokrytą jasnym "śniegiem". Według jednej z hipotez, księżyc jest zbyt mały, aby jego grawitacja była w stanie utrzymać na powierzchni jasną, lodową pokrywę, która sublimuje (przechodzi ze stanu stałego od razu w gazowy) pod wpływem światła słonecznego. To by czyniło księżyc MK 2 podobnym do komet i innych obiektów z pasa Kuipera, z których wiele jest pokrytych bardzo ciemnym materiałem.
Księżyc został oznaczony tymczasowo jako S/2015 (136472) 1, a w skrócie nazywany jest nieoficjalnie MK 2. Obiekt jest 1300 razy słabszy od Makemake, znajduje się około 21 tysięcy kilometrów od planety karłowatej i ma średnicę około 160 km (dla porównania: Makemake ma około 1400 km średnicy). Okres obiegu wynosi co najmniej 12 dni, a orbita jest prawdopodobnie kołowa.
Obserwacje zostały wykonane w kwietniu 2015 r. za pomocą kamery Wide Field Camera 3 zamontowanej na pokładzie Kosmicznego Teleskopu Hubble'a. Odkrycie ogłoszono 26 kwietnia 2016 r. w biuletynie "Minor Planets Electronic Circular" (MPEC) wydawanym przez Międzynarodową Unię Astronomiczną.
Zespół, który dokonał odkrycia zastosował tę samą technikę obserwacji księżyca, jak w przypadku wcześniejszych odkryć małych księżyców Plutona w 2005, 2011 i 2012 roku. Co ciekawe, kilka wcześniejszych prób poszukiwań księżyców wokół Makemake zakończyło się niepowodzeniem. Alex Parker z Southwest Research Institute, Boulder, Colorado (USA), który prowadził analizy obrazów, tłumaczy że według wstępnych ustaleń orbita księżyca jest ustawione do nas bokiem (patrzymy w jej płaszczyźnie), co może tłumaczyć wcześniejsze niepowodzenia.
Odkrycie księżyca to bardzo cenna informacja, bowiem mierząc jego ruch po orbicie można wyznaczyć masę planety karłowatej Makemake.
Znalezienie naturalnego satelity wokół Makemake zwiększa podobieństwa jakie ma ta planeta karłowata do Plutona. Oba obiekty są pokryte zamarzniętym metanem i oba posiadają księżyce. Najprawdopodobniej uda się wyznaczyć gęstość Makemake, bowiem w przypadku Plutona udało się to dzięki obserwacjom księżyców.
Teraz potrzebne są dalsze obserwacje księżyca i dokładne wyznaczenie jego orbity. Jeżeli jest to ciasna orbita kołowa, wtedy najprawdopodobniej księżyc MK2 stanowi produkt kolizji pomiędzy Makemake, a innym ciałem z pasa Kuipera. Z kolei jeśli orbita jest szeroka i eliptyczna, wtedy przypuszczalnie mamy do czynienia z obiektem przechwyconym przez Makemake. Niezależnie od tego która z wersji okaże się właściwa, nastąpiło to zapewne kilka miliardów lat temu, gdy Układ Słoneczny był jeszcze młody.
Być może odkrycie księżyca pozwoli na rozwikłanie jednej z zagadek nurtujących astronomów w przypadku Makemake. Wcześniejsze obserwacje w podczerwieni wskazują, że o ile powierzchnia tej planety karłowatej jest prawie całkowicie jasna i bardzo zimna, to niektóre obszary wydają się cieplejsze. Według hipotezy wyjaśniającej obserwacje, być może światło słoneczne ogrzewa pewne ciemniejsze obszary na powierzchni. Ale jeśli występują tam ciemniejsze obszary, powinno to powodować różnice w jasności planety karłowatej w trakcie jej obrotu dookoła swojej osi, a takich zmian się nie obserwuje.
Rozdzielczość wcześniejszych obserwacji w podczerwieni była zbyt mała, aby oddzielić księżyc MK 2 od Makemake. Być może obserwowane cieplejsze obszary to była ciemna powierzchnia księżyca, a nie samej planety karłowatej. Może być kilka przyczyn dla których powierzchnia księżyca jest ciemniejsza, nawet jeśli okrąża on planetę karłowatą pokrytą jasnym "śniegiem". Według jednej z hipotez, księżyc jest zbyt mały, aby jego grawitacja była w stanie utrzymać na powierzchni jasną, lodową pokrywę, która sublimuje (przechodzi ze stanu stałego od razu w gazowy) pod wpływem światła słonecznego. To by czyniło księżyc MK 2 podobnym do komet i innych obiektów z pasa Kuipera, z których wiele jest pokrytych bardzo ciemnym materiałem.
Więcej informacji:
Źródło: NASA / Hubblesite.org
Na zdjęciu:
Planeta karłowata Makemake i jej księżyc S/2015 (136472) 1. Źródło: NASA, ESA, A. Parker and M. Buie (Southwest Research Institute), W. Grundy (Lowell Observatory) oraz K. Noll (NASA GSFC).
