Podczas badania Wielkiego Obłoku Magellana, naukowcy zobaczyli tysiące pobliskich gwiazd i odległych galaktyk, których nigdy wcześniej nie obserwowano na falach radiowych.
Kierowany przez Clarę M. Pennock, doktorantkę w Keele University, międzynarodowy zespół naukowców wykorzystał teleskop Australian Square Kilometer Array Pathfinder (ASKAP) do „sfotografowania” Wielkiego Obłoku Magellana (LMC) na falach radiowych w celu zbadania jego wewnętrznej struktury. Uzyskane obrazy są najostrzejszymi radiowymi zdjęciami LMC, jakie kiedykolwiek wykonano.
Wielki Obłok Magellana to karłowata galaktyka będąca satelitą Drogi Mlecznej. Jest ona nieregularna, ale posiada elementy struktury spiralnej. Znajduje się około 158 200 lat świetlnych od Ziemi i jest domem dziesiątek milionów gwiazd. Ze względu na swoją bliskość, LMC stanowi doskonały punkt odniesienia dla naukowców poszukujących odpowiedzi na fundamentalne pytania dotyczące formowania się gwiazd i struktury galaktyk.
Na ilustracji: Wielki i Mały Obłok Magellana widziane podczas całkowitego zaćmienia Księżyca (Mount Arapiles, Australia). Autor: Ed Dunens. Źródło: Wikimedia Commons
Naukowcy nie tylko uzyskali najostrzejsze zdjęcia LMC, jakie kiedykolwiek wykonano, ale zbadali również gwiazdy, które tworzą strukturę Wielkiego Obłoku, w tym Mgławicę Tarantula, najaktywniejszy obszar gwiazdotwórczy w Grupie Lokalnej. Odkryli też wcześniej nie zarejestrowaną emisję radiową pochodzącą od galaktyk w tle, znajdujących się daleko za LMC i od gwiazd na pierwszym planie, należących do naszej galaktyki.
Badanie to stanowi część projektu Ewolucyjnej Mapy Wszechświata (Early Science Project Evolutionary Map of the Universe, EMU), w ramach którego obserwowane będzie całe niebo południowe. Główna faza projektu rozpocznie się na początku roku 2022. Przewiduje się, że EMU pozwoli dostrzec około 40 milionów galaktyk. Dane te zostaną wykorzystane do lepszego zrozumienia ewolucji galaktyk i należących do nich gwiazd. W aspekcie kosmologicznym, dane EMU zostaną użyte do badania własności ciemnej materii i ciemnej energii.
Obrazy uzyskane dla Wielkiego Obłoku Magellana ujawniły istnienie tysięcy wcześniej nie widzianych źródeł radiowych. Większość z nich to galaktyki położone miliony i miliardy lat świetlnych za LMC. Ich detekcja jest możliwa zwykle dzięki temu, że posiadają one w swoich centrach supermasywne czarne dziury, co pozwala obserwować je na różnych długościach fali. Projekt EMU pozwala na prowadzenie obserwacji radiowych również tych galaktyk, w których zachodzą intensywne procesy gwiazdotwórcze. Połączenie danych z projektu EMU z wcześniejszymi obserwacjami z teleskopów pracujących na falach rentgenowskich, optycznych i podczerwonych, pozwoli zbadać te galaktyki z niezwykłą szczegółowością.
Na ilustracji: Anteny teleskopu CSIRO ASKAP w Obserwatorium Radioastronomicznym Murchison w Australii Zachodniej. Źródło: Wikipedia.
Kluczowym elementem planowanych badań jest doskonała ostrość obrazów uzyskanych za pomocą ASKAP, która daje możliwość analizy ogromnej liczby gwiazd i mgławic znajdujących się na jednym zdjęciu. Dzięki temu możliwe jest zobaczenie wszelkiego rodzaju źródeł radiowych: od pojedynczych, młodych gwiazd po mgławice planetarne, które są końcowym stadium ewolucji gwiazd takich jak Słońce.
Więcej informacji:
- Publikacja „The ASKAP-EMU Early Science Project: 888 MHz radio continuum survey of the Large Magellanic Cloud”, Clara M Pennock i in. 2021, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society
Opracowanie: Joanna Molenda-Żakowicz
Na ilustracji: Wielki Obłok Magellana widziany na falach radiowych. Obraz uzyskany w ramach projektu EMU. Źródło: Keele University.
