Międzynarodowy Związek Ciemnego Nieba (IDA) utworzył nowy rodzaj obszarów ciemnego nieba - Urban Night Sky Places. Jak sama nazwa wskazuje, mają to być miejsca zlokalizowane w dużych miastach lub w ich bezpośrednim pobliżu, umożliwiające prowadzenie obserwacji astronomicznych i promujące walkę z zanieczyszczeniem sztucznym światłem. Pierwszym certyfikowanym przez IDA obszarem tego typu została ostoja dzikiej przyrody Valle de Oro w amerykańskim stanie Nowy Meksyk.
Ostoja położona jest kilkanaście kilometrów na południe od centrum milionowej aglomeracji Albuquerque i zajmuje powierzchnię ponad dwustu hektarów dawnej fermy mleczarskiej. Od kliku lat personel odpowiedzialny za rewitalizację tych terenów stara się zmienić rolniczy charakter ostoi na pierwotniejszy. Inwestycje obejmują m.in. wprowadzanie siedlisk dla migrujących ptaków w postaci terenów podmokłych i trawiastych. Jednym z celów rewitalizacji jest również zademonstrowanie, że racjonalna polityka oświetleniowa jest możliwa na tak gęsto zaludnionych terenach jak obszar milionowej metropolii.
Jennifer Owen-White, będąca zarządcą ostoi, określa w dwóch zdaniach ideę ochrony ciemnego nieba w Valle de Oro: Kluczem jest korzystanie ze światła tylko wtedy i tam gdzie jest ono potrzebne. Chcemy, aby dzikie zwierzęta oraz ludzie czerpali przyjemność z ostoi, a utrzymywanie jej w ciemności, wtedy kiedy trzeba, minimalizuje wszelkie szkody wyrządzane przyrodzie, jednocześnie pozwalając ludziom poznać niebo nocne i jego cuda.
Przy wejściu na teren chroniony odwiedzający otrzymują mapy gwiazdozbiorów, informatory dotyczące przyjaznego oświetlenia, a także broszury z informacjami o nocnej faunie zamieszkującej sąsiednie tereny. Towarzystwo astronomiczne z pobliskiego Albuquerque nadzoruje pokazy nocnego nieba, służąc wiedzą oraz użyczając teleskopów. Wszelkie pokazy i prelekcje są darmowe, jednak całonocne przebywanie w ostoi lub biwakowanie wymaga specjalnego pozwolenia, ponieważ ogólnodostępny teren zamykany jest już godzinę po zachodzie Słońca.
Mimo stosunkowo jasnego nieba nad ostoją (wyniki pomiarów w granicach 19-20 mag/arcsec2) warunki obserwacyjne są znacznie lepsze niż nad centrum metropolii, z tego powodu w przyszłości mają być tam organizowane warsztaty szkolne oraz zajęcia dla studentów z zakresu wiedzy o zanieczyszczeniu sztucznym światłem. Planowane są również warsztaty z nawigacji po nocnym niebie, z wykorzystaniem m.in. aplikacji na telefony komórkowe.
Do kategorii Urban Night Sky Place, zgodnie z definicją IDA, mają wchodzić parki miejskie, otwarte przestrzenie, miejsca obserwacji lub inne podobne tereny w wielkomiejskim otoczeniu lub w jego pobliżu. Ze względu na swoje cechy charakterystyczne, miejsca takie nie kwalifikują się do żadnej innej kategorii międzynarodowych miejsc ciemnego nieba (takich jak np. parki, rezerwaty czy społeczności). Są jednak warte uznania za ich wysiłki na rzecz edukacji społeczeństwa w zakresie korzyści płynących z prawidłowego oświetlenia zewnętrznego, które zapewnia bezpieczeństwo publiczne, jednocześnie minimalizując potencjalne szkody w naturalnie nocnym środowisku.
Więcej informacji:
Strona internetowa ostoi Valle de Oro
Opracowanie: Grzegorz Iwanicki
Źródło: IDA
Na zdjęciu: nocne niebo widziane obok muralu w Valle de Oro. Źródło: IDA/ Laurel Ladwig.
