Pasmo górskie w środkowej części Chorwacji stało się pierwszym parkiem ciemnego nieba na Półwyspie Bałkańskim i jednym z kilkunastu w całej Europie.
Niedawno informowaliśmy o możliwości przystąpienia do programu Dark Sky Poland 2019, dotyczącego problematyki zanieczyszczenia sztucznym światłem. Osoby, które są zainteresowane działalnością w tym zakresie, mają możliwość zgłoszenia swojej kandydatury na działaczy regionalnych programu. Szczegóły w poprzednim artykule. Pozostając przy tej tematyce przedstawiamy najnowszy z międzynarodowych parków ciemnego nieba. Jest pierwszym takim parkiem w Chorwacji i na całym Półwyspie Bałkańskim.
Utworzenie opisywanego parku nie jest całkiem przypadkowe, bowiem z początkiem bieżącego roku uchwalono w Chorwacji ustawę o przeciwdziałaniu zanieczyszczeniu sztucznym światłem. W porównaniu do wcześniej obowiązującego prawa wprowadzono nowe regulacje, zwiększające kontrolę nad niechcianym i nadmiernym światłem. W pewnym sensie pokłosiem tych działań jest właśnie utworzenie pierwszego parku ciemnego nieba, który zlokalizowano na terenie Petrovej Gory – niewielkiego pasma górskiego w środkowej części kraju.
Inicjatorem utworzenia parku było stowarzyszenie miłośników astronomii Beskraj z Zagrzebia, które początkowo organizowało swoje zloty i spotkania na jednym ze wzgórz niedaleko stołecznego miasta. Z powodu wzrastającego zanieczyszczenia światłem i dokuczającej łuny świetlnej nad Zagrzebiem, w 2007 roku wybrano Petrovą Gorę jako nowe miejsce na prowadzenie obserwacji i organizację wydarzeń astronomicznych.
Co prawda istnieją ciemniejsze miejsca w Chorwacji niż Petrova Gora (np. wyspa Lastovo na południu kraju), jednak w nowo utworzonym parku warunki do obserwacji są także bardzo dobre. Średnie pomiary jasności nocnego nieba wykonane miernikiem SQM wykazały wyniki w granicach 21,3-21,6 mag/arcsec2, co stawia tamtejsze niebo niemal na równi z niebem nad Izerskim Parkiem Ciemnego Nieba.
Oprócz dobrych warunków do obserwacji, Petrova Gora została wybrana przez stowarzyszenie Beskraj również ze względu na dostępność komunikacyjną. Z Zagrzebia można tam dojechać już w godzinę, co sprawia że organizowane wydarzenia na Petrovej Gorze są największymi tego typu w całej Chorwacji. Oprócz corocznego, organizowanego na przełomie sierpnia i września, Star Party, odbywają się tam również obserwacje rojów meteorów, a także prowadzone są warsztaty z astrofotografii.
Główny punkt obserwacyjny stanowi najwyższe wzniesienie – Petrovac (512 m n.p.m.), na którym zlokalizowano w latach 80. ubiegłego wieku słynny pomnik na cześć zwycięstwa nad nazizmem-faszyzmem. U jego stóp oraz na pobliskim parkingu może zmieścić się jednocześnie kilkadziesiąt teleskopów. Żadne okoliczne światła nie przeszkadzają w prowadzeniu obserwacji, ponieważ wszystkie 34 oprawy lampowe oświetlające pobliski pensjonat, parking i wspomniany pomnik (wysokoprężne lampy sodowe) są niemal cały czas wyłączone, a tylko 6 z nich nie spełnia warunków związanych z ochroną nocnego krajobrazu (reszta nie emituje światła ponad horyzont, ich wskaźnik ULOR wynosi 0%).
Więcej informacji:
Źródło: materiały IDA
Na zdjęciu: Perseidy nad Perovą Gorą. Źródło: IDA.
