Jaki obiekt będzie w tym roku pierwszą gwiazdką wigilijną? Królować będą planety, a prawdziwe gwiazdy zaczniemy dostrzegać w dalszej kolejności. Sprawdźmy dokładnie sytuację na niebie w wigilijny wieczór.
Według tradycji, wigilijną wieczerzę zaczynamy po pojawieniu się pierwszej gwiazdy na wieczornym niebie. Często jednak jaśniejsze od gwiazd są planety i to one przejmują role pierwszej gwiazdki. Oczywiście w zależności od tego, na ile ściśle traktujemy termin pierwsza gwiazdka wigilijna.
24 grudnia Słońce zachodzi mniej więcej o godzinie 15:30. Moment ten różni się w zależności od tego, w którym miejscu Polski się znajdujemy, może to być kilka, a nawet kilkanaście minut różnicy. Mniej więcej pół godziny po zachodzie Słońca nasz wzrok zaczyna dostrzegać pierwsze gwiazdy.
W rym roku na wieczornym niebie bardzo jasnym blaskiem świecą Wenus i Jowisz, zatem to te punkty świetlne dostrzeżemy jako pierwsze. Jeśli popatrzymy nad południowo-zachodni horyzont, króluje tam Wenus. Z kolegi gdy popatrzymy na wschodnią część nieboskłonu, będzie to obszar „we władaniu” Jowisza.
Te dwie jasne planety pozwolą nam także na rozpoznanie kilku innych, nieco słabszych obiektów. Na przykład możemy popatrzeć nieco wyżej i bardziej południe od Wenus, aby dostrzec Saturna. Natomiast jeśli wzrok skierujemy w górę i na zachód od Wenus, to tam pojawią się prawdziwe gwiazdy: Altair z konstelacji Orła i Wega z gwiazdozbioru Lutni.
Widok południowo-zachodniej strony nieba z Wenus w Wigilię 24.12.2024 r. około godziny 16.30. Źródło: Stellarium.
W przypadku Jowisza spójrzmy na lewo i nieco w dół, a dostrzeżemy gwiazdę Kapella z gwiazdozbioru Woźnicy. W prawą stronę, obok Jowisza świeci gwiazda Aldebaran. Nieco później nad horyzontem pojawi się też konstelacja Oriona z jasnymi gwiazdami takimi jak Betelgeza i Rigel. Około godziny 18:00 dołączy też Mars, który wyjdzie zza horyzontu, a dwie godziny później Syriusz, czyli najjaśniejsza gwiazda na nocnym niebie.
Widok wschodniej strony nieba z Jowiszem w Wigilię 24.12.2024 r. około godziny 16.30. Źródło: Stellarium.
Widok wschodniej strony nieba w Wigilię 24.12.2024 r. około godziny 20.00. Źródło: Stellarium.
Tradycja pierwszej gwiazdki to nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej, która według opisów w Biblii wskazała drogę Mędrcom ze Wschodu (Trzem Królom) do miejsca narodzin Jezusa Chrystusa. Na podstawie tych opisów, z astronomicznego punktu widzenia jest kilka możliwych obiektów, do których może nawiązywać Biblia. Mogła to być kometa, na przykład kroniki chińskie wspominają o komecie z 5 roku p.n.e. Mógł to być tech wybuch supernowej albo koniunkcja jasnych planet. Przykładowo, w 7 roku p.n.e. była potrójna koniunkcja Jowisza i Saturna, co na pewno zwróciło uwagę ówczesnych badaczy nieba. Warto dodać, że według współczesnej wiedzy historycznej, Jezus Chrystus nie narodził się w momencie, który stanowi początek naszej ery w kalendarzu. Jego rok urodzenia datowany jest na okres od 8 do 4 roku p.n.e.
Więcej informacji:
Autor: Krzysztof Czart
Na ilustracji tytułowej u góry:
Artystyczne wyobrażenie Trzech Mędrców (Trzech Królowe) podążających za Gwiazd Betlejemską. Źródło: kevron2002 / Depositphotos.