Badanie przeprowadzone przez Uniwersytet w Kolonii wykazało, że planetoida, która doprowadziła do wyginięcia dinozaurów, pochodziła spoza orbity Jowisza. To rzadkie wydarzenie w historii geologicznej Ziemi drastycznie zmieniło klimat i formy życia na planecie, zatrzymując fotosyntezę i powodując masowe wymierania.
Geolodzy z Uniwersytetu w Kolonii przeprowadzili międzynarodowe badanie mające na celu ustalenie pochodzenia ogromnego kawałka skały, który uderzył w Ziemię około 66 milionów lat temu i na stałe zmienił klimat. Naukowcy przeanalizowali próbki warstwy skalnej, która wyznacza granicę między okresem kredowym a paleogenicznym. W tym okresie miało miejsce również ostatnie duże masowe wymieranie na Ziemi, w wyniku którego wyginęło około 70 procent wszystkich gatunków zwierząt. Wyniki badania opublikowane w Science wskazują, że planetoida, która spowodowała tę katastrofę, powstała poza orbitą Jowisza na wczesnym etapie rozwoju naszego układu słonecznego.
Uderzenie planetoidy i masowe wymieranie
Według powszechnie akceptowanej teorii masowe wymieranie na granicy kredy i paleogenu zostało wywołane uderzeniem planetoidy o średnicy co najmniej 10 kilometrów w pobliżu Chicxulub na półwyspie Jukatan w Meksyku. Po uderzeniu planetoida i duże ilości skał ziemskich wyparowały. Drobne cząsteczki pyłu rozprzestrzeniły się w stratosferze i zasłoniły Słońce. Doprowadziło to do drastycznych zmian warunków życia na naszej planecie i zatrzymało aktywność fotosyntezy na kilka lat.
Badanie pochodzenia planetoidy poprzez analizę osadów
Cząsteczki pyłu uwolnione podczas uderzenia utworzyły warstwę osadów na całym globie. Dlatego granicę kredy i paleogenu można zidentyfikować i pobrać próbki w wielu miejscach na Ziemi. Zawiera ona wysokie stężenia metali z grupy platynowców, które pochodzą z planetoidy i są w innym przypadku niezwykle rzadkie w skałach tworzących skorupę ziemską.
Artystyczna rekonstrukcja krateru Chicxulub wkrótce po uderzeniu, 66 milionów lat temu. Źródło: Detlev van Ravenswaay/Science
Analiza izotopowa ujawnia pochodzenie planetoidy
Analizując skład izotopowy platynowca rutenu w laboratorium czystym Instytutu Geologii i Mineralogii Uniwersytetu w Kolonii, naukowcy odkryli, że planetoida pierwotnie pochodziła z zewnętrznego Układu Słonecznego.
„Skład planetoidy jest zgodny ze składem planetoid węglistych, które powstały poza orbitą Jowisza podczas formowania się Układu Słonecznego” — powiedział dr Mario Fischer-Gödde, pierwszy autor badania.
Porównanie z innymi strukturami uderzeniowymi
Składy izotopów rutenu określono również dla innych kraterów i struktur uderzeniowych o różnym wieku na Ziemi w celu porównania. Dane te pokazują, że w ciągu ostatnich 500 milionów lat w Ziemię uderzały prawie wyłącznie fragmenty planetoid typu S. W przeciwieństwie do uderzenia na granicy kredy i paleogenu, te planetoidy pochodzą z wewnętrznego układu słonecznego. Ponad 80 procent wszystkich fragmentów planetoid, które uderzają w Ziemię w postaci meteorytów, pochodzi z wewnętrznego układu słonecznego.
Profesor dr Carsten Münker, współautor badania, dodał:
„Odkryliśmy, że uderzenie planetoidy takiej jak ta w Chicxulub jest bardzo rzadkim i wyjątkowym wydarzeniem w czasie geologicznym. Los dinozaurów i wielu innych gatunków został przypieczętowany przez ten pocisk z zewnętrznych krańców układu słonecznego”.
Więcej informacji: publikacja pt. „Izotopy rutenu wskazują, że impaktor Chicxulub był planetoidą typu węglowego” “Ruthenium isotopes show the Chicxulub impactor was a carbonaceous-type asteroid”, Mario Fischer-Gödde i in., 15 August 2024, Science. DOI: 10.1126/science.adk4868
Opracowanie: Joanna Molenda-Żakowicz
Ilustracja: Leo_Visions / Unsplash
