Czuły na promieniowanie X satelita Europejskiej Agencji Kosmicznej XMM-Newton przesłał nowe dane dotyczące natury naszego Wszechświata. Badając odległe gromady galaktyk satelita odkrył ciekawą różnicę między współczesnymi galaktykami a tymi, które istniały około 7 miliardów lat temu (oglądamy je takimi jakie były 7 miliardów lat temu, bo są one bardzo odległe i światło potrzebowało tak długiego czasu, aby do nas dotrzeć). Niektórzy naukowcy twierdzą, że może to oznaczać iż 'ciemna energia', która na stałe zagościła w świadomości astronomów, po prostu nie istnieje...
Międzynarodowy zespół naukowców prowadził w Holandii obserwacje 8 odległych gromad galaktyk, z których najdalsza znajduje się 10 miliardów lat świetlnych od Ziemi. Porównano te obiekty do gromad znalezionych w pobliżu. Badania były częścią większego projektu XMM-Newton Omega Project, który bada gęstość materii we Wszechświecie.
Gromady galaktyk emitują olbrzymie ilości promieniowania X, ponieważ zawierają dużą ilość gorącego gazu. Gaz otacza galaktyki podobnie jak para otacza ludzi w saunie. Mierząc ilość i energię promieniowania X z gromady, astronomowie mogą wyznaczyć tak temperaturę gazu w gromadzie jak i masę gromady. Teoretycznie, we Wszechświecie, w którym gęstość materii jest wysoka, gromady galaktyk wzrastałyby wraz z upływem czasu i średnio powinny zawierać więcej masy dziś niż w przeszłości.
Większość astronomów przekonanych jest jednak, że żyjemy we Wszechświecie o niskiej gęstości materii, a tajemnicza 'ciemna energia' stanowi aż 70% zawartości Wszechświata. Przy takim założeniu, gromady galaktyk powinny dawno już zakończyć swój wzrost i te odległe powinny wyglądać praktycznie tak samo jak obecne dzisiaj.
 |
| Artystyczny rysunek: XMM-Newton oddziela się od rakiety Ariane-5 |
W artykule, który zostanie opublikowany w Astronomy and Astrophysics naukowcy z XMM-Newton Omega Project pokazują, że gromady galaktyk w odległym Wszechświecie różnią się od nam współczesnych gromad. Te odległe produkują więcej promieniowania X. Wniosek: gromady galaktyk zmieniają swój wygląd w czasie.
Na podstawie przeprowadzonych badań naukowcy wywnioskowali również, że w przeszłości było mniej gromad galaktyk niż obecnie. Takie wnioski wskazują na Wszechświat o wysokiej gęstości materii, co jest w jawnej sprzeczności z tak zwanym 'modelem uzgodnionym', który postuluje Wszechświat o niskiej zawartości materii (5%), ze sporą frakcją ciemnej materii (25%) i zdominowany przez tzw. 'ciemną energię', która stanowić ma aż 70% zawartości Kosmosu. Opisane badania nie zostawiają zbyt wiele miejsca dla tajemniczej 'ciemnej energii'.
Aby pogodzić obserwacje XMM-Newton z powszechnie przyjętym modelem uzgodnionym, astronomowie musieliby przyznać się do dużej luki w wiedzy na temat zachowania gromad i galaktyk wewnątrz nich. Np. galaktyki w odległych gromadach musiałyby przekazywać więcej energii do otaczającego je gazu niż przewiduje teoria. Proces ten następnie malałby wraz ze starzeniem się gromady.
Bez względu na to, które wytłumaczenie jest poprawne, XMM-Newton dostarczył naukowcom nowych zagadek. Aby wyeliminować najprostsze wytłumaczenie problemu - czyli błąd w pomiarach satelity, inne obserwatoria promieni X są już w trakcie powtarzania pomiaru XMM-Newton.
Źródło | oprac. Karolina Zawada
Na zdjęciu: Gromada galaktyk ogladana przez XMM-Newton
(Tekst ukazał się pierwotnie w serwisie Orion, którego zasoby zostały włączone do portalu Urania)
