Przejdź do treści

Znaleziono meteoryt starszy od Ziemi

Chondryt węglowy znaleziony w marcu 2021 r.

Kruchy kawałek skały znaleziony na polu w Anglii w marcu 2021 r. to rzadki meteoryt pochodzący z najwcześniejszych czasów istnienia Układu Słonecznego. Okaz jest datowany na około 4,6 miliarda lat, czyli jest starszy niż nasza planeta.

Meteoryt został znaleziony w Gloucestershire przez Dereka Robsona, mieszkańca Loughborough w Anglii pracującego w East Anglian Astrophysical Research Organization (EAARO). Zgodnie z opisem znaleziska przedstawionym przez Uniwersytet Loughborough, meteoryt leżał na polu w zagłębieniu pozostawionym przez odcisk końskiej podkowy.

Znaleziony meteoryt jest wyjątkowy. Należy do kategorii chondrytów węglistych, które stanowią zaledwie od 4% do 5% meteorytów znajdowanych na Ziemi. Meteoryty te pochodzą z pasa planetoid między Marsem a Jowiszem. To najstarsze obiekty w Układzie Słonecznym. Co ciekawe, często zawierają one związki organiczne lub związki węgla, w tym aminokwasy, które stanowią podstawowy budulec życia. Rodzi to pytania, czy te antyczne skały zawierają wskazówki na temat pojawienia się życia Układzie Słonecznym.

Układ Słoneczny - wizja artystyczna

Wizja artystyczna Układu Słonecznego. Zaznaczony jest pas planetoid między Marsem a Jowiszem. Źródło: NASA

Meteoryt to nazwa części komety lub planetoidy, która wpada w ziemską atmosferę i przetrwa, aby uderzyć w powierzchnię. Meteoryty dzielą się na trzy kategorie: kamienne, żelazno-kamienne i żelazne. Meteoryty kamienne, jak sama nazwa wskazuje, są wykonane z materiału skalnego, który nie różni się zbytnio od tego, z czego zbudowana jest nasza planeta. Obiekty te są najczęstszym rodzajem meteorytów. Uważa się, że reprezentują pozostałości po powstaniu Układu Słonecznego. Takie meteoryty często zawierają związki organiczne, węgiel, a czasem nawet ślady wody, co sugeruje, że składniki konieczne do istnienia życia mogły powstać przed narodzinami naszego świata. Meteoryty żelazne zawierają głównie żelazo i nikiel, podczas gdy meteoryty żelazno-kamienne są wykonane zarówno z materiałów skalnych, jak i metalicznych. Niektóre ze znanych nam meteorytów pochodzą z Księżyca lub Marsa, pozwalają uzyskać wgląd budowę i historię różnych ciał w Układzie Słonecznym.

Meteoryt Black Beauty

„Black Beauty” to meteoryt pochodzący z Marsa. Szacuje się, że ma dwa miliardy lat. Black Beauty zawiera najwięcej wody ze wszystkich marsjańskich meteorytów znalezionych na Ziemi. Źródło: Wikimedia Commons

W przeciwieństwie do innych meteorytów okaz znaleziony w Anglii nie doświadczył gwałtownych zderzeń ani nie był poddany działaniu wysokich temperatur towarzyszących formowaniu się planet i księżyców Układu Słonecznego. Najwyraźniej przez cały czas swojego istnienia, od zamierzchłej przeszłości, zanim powstały planety, spędził nietknięty gdzieś na spokojnej orbicie. Następnie stał się częścią pasa planetoid, aby ostatecznie przybyć na Ziemię i dać nam rzadką okazję do zbadania kawałka naszej najbardziej odległej przeszłości.

Meteoryt znaleziony w marcu 2021 r. w Anglii

Trzy ujęcia meteorytu znalezionego w Anglii w marcu 2021 r. Źródło: Derek Robson/The Loughborough Materials Characterization Centre

Znaleziony przez Dereka Robinsona meteoryt jest mały, ma kolor węgla drzewnego i jest kruchy. Można go porównać do kawałka kruszącego się betonu. Składa się głównie z minerałów, takich jak oliwin i krzemiany warstwowe, a także z okrągłych ziaren zwanych chondrami. Chondry powstają gdy zimna skała w przestrzeni kosmicznej nagle zostaje rozgrzana do stanu częściowego stopnienia, czyli do temperatury około 1550°C. Gdy skała ulega następnie bardzo szybkiemu schłodzeniu, roztopione minerały twardnieją i przybierają formę kulistych skupień krystalicznych.

Zdjęcie z mikroskopu elektronowego pokazujące chondrule

Zdjęcie wykonane za pomocą mikroskopu elektronowego pokazujące związki mineralne w postaci kulek nazywanych chondrami, które znajdują się meteorycie. Źródło: Loughborough Materials Characterization Centre

Niezmiernie ciekawym odkryciem jest to, że skład tego meteorytu jest inny niż wszystko, co można znaleźć na Ziemi, łącznie z innymi meteorytami. Być może budowa tego okazu wynika z nieznanych nam procesów chemicznych i fizycznych, które zachodziły w najwcześniejszych dniach istnienia Układu Słonecznego, a których nigdy wcześniej nie dostrzeżono w innych próbkach meteorytów.

Badanie meteorytu jest wciąż w początkowej fazie. Naukowcy z Uniwersytetu Loughborough i EAARO wykorzystują mikroskopię elektronową do badania jego powierzchni z dokładnością do nanometra (miliardowej części metra). W użyciu są także techniki zwane spektroskopią wibracyjną i rentgenografią strukturalną. Spektroskopia wibracyjna to nieniszcząca metoda charakteryzowania i identyfikacji związków, która działa poprzez pomiar ich drgań. Każdy związek ma unikalny wzór drgań, co pozwala jego identyfikację. Metodą nieniszczącą jest również rentgenografia strukturalna, która dostarcza szczegółowych informacji o strukturze krystalograficznej, składzie chemicznym i właściwościach fizycznych badanych materiałów.

Jeśli zespół będzie w stanie potwierdzić obecność aminokwasów w próbce, odkrycia te mogą ujawnić nowe informacje o tym, jak wczesna geochemia Układu Słonecznego przygotowała grunt pod powstanie życia. 

 

Opracowanie: Joanna Molenda-Żakowicz


Na ilustracji: Chondryt węglowy znaleziony w Anglii w marcu 2021 r. Źródło: Derek Robson/The Loughborough Materials Characterization Centre

Reklama