Czerwone olbrzymy to stare gwiazdy wyrzucające materię gazową i cząsteczki w postaci wiatru gwiazdowego. Wydawało się, że niektóre z nich traciły wyjątkowo duże ilości masy. Nowe obserwacje wskazują jednak, że w rzeczywistości tak nie jest. Wiatr gwiazdowy nie jest bardziej intensywny niż normalnie, ale jest przechwytywany przez partnera, którego do tej pory nie zauważono: drugą gwiazdę okrążającą czerwonego olbrzyma.
Człowiek nie żyje wystarczająco długo, aby to zrozumieć, ale gwiazdy także rodzą się, starzeją i umierają. Jest to proces trwający miliardy lat. Wraz z wiekiem gwiazda staje się większa, zimniejsza i bardziej czerwona – stąd nazwa „czerwony olbrzym”. Nasze Słońce za 4,5 miliarda lat również stanie się takim czerwonym olbrzymem.
W końcowym etapie życia czerwone olbrzymy wyrzucają swoją zawartość w postaci wiatru gwiazdowego. Wcześniejsze obserwacje potwierdziły, że tracą one w ten sposób masę. Jednak dwanaście obiektów, które utraciły masę w rekordowej ilości, od dziesięcioleci jest zaskoczeniem dla naukowców. Te czerwone olbrzymy wyrzucają rzekomo równowartość stu Ziemi rocznie w czasie od stu do dwóch tysięcy lat. Nawet jak na astronomiczną skalę jest to dużo masy w krótkim czasie.
Trudno było to wyjaśnić. Odkrycie gwiezdnego towarzysza sprawiło, że wszystko zaczęło się układać. Sądziliśmy, że czerwone olbrzymy miały rekordowo duży wskaźnik utraty masy, jednak tak nie jest. Wydawało się, że tracą masę, ponieważ między dwiema gwiazdami znajduje się obszar, w którym wiatr gwiazdowy jest znacznie zagęszczony z powodu grawitacji drugiej gwiazdy. Te czerwone olbrzymy nie tracą równowartości stu mas Ziemi rocznie, ale raczej dziesięciu – tak jak zwykłe czerwone olbrzymy. Dlatego też umierają znacznie wolniej, niż początkowo zakładaliśmy – czyli stare gwiazdy żyją dłużej, niż zakładaliśmy – mówi prof. Leen Decin z Instytutu Astronomii Katolickiego Uniwersytetu Lowańskiego w Leuven (Belgia).
Astronomowie badają teraz, czy układ podwójny gwiazd może być wytłumaczeniem dla innych nietypowych czerwonych olbrzymów. Sądziliśmy, że wiele gwiazd żyje samotnie, ale prawdopodobnie będziemy musieli dostosować ten pomysł do rezultatów obserwacji. Gwiazda z partnerem będzie zapewne bardziej powszechnym zjawiskiem, niż wcześniej zakładaliśmy – podsumowuje Decin.
Opracowanie: Agnieszka Nowak
Więcej:
Stellar wind of old stars reveals existence of a partner
Źródło: KU Leuven
