Wraz z początkiem 2004 r. rozpoczynamy
nowy cykl poświęcony interesującym obiektom astronomicznym (o
jasnościach wizualnych większych niż 12 mag.), które
mogą być obserwowane przez miłośników astronomii. Głównym celem
przeglądu będą tzw. obiekty mgławicowe: gromady gwiazd (otwarte i
kuliste), mgławice (dyfuzyjne, refleksyjne i planetarne) oraz galaktyki.
Kolejne wydania PORADNIKA OBSERWATORA będą poświęcone
poszczególnym gwiazdozbiorom uszeregowanym w kolejności alfabetycznej
(widocznym z obszaru Polski). Prezentowane treści nie będą ograniczały
się tylko do zestawienia listy takich obiektów, ale także będą zawierały
informacje na temat parametrów sprzętu obserwacyjnego.
Warto podkreślić, że znaczna część mgławic emisyjnych ma
rozmiary kątowe na sferze niebieskiej znacznie większe od Księżyca w
pełni. Fakt ten można wyraźnie dostrzec na fotografiach wykonanych za
pomocą obiektywów fotograficznych o ogniskowych z zakresu 50–135 mm. Również rozmiary kątowe wielu galaktyk są znaczne i zawierają się w przedziale od kilku do kilkunastu minut kątowych. I podobnie jak w przypadku mgławic swoje prawdziwe oblicze i rozmiary ujawniają dopiero na fotografiach.
Podawane współrzędne (α — rektascensja, δ — deklinacja) odnoszą się do epoki 2000.0, a jasności do zakresu wizualnego (mV).
Andromeda
IC 239 [
α: 2
h 36
m 27,9
s,
δ: +38° 58' 11''] — galaktyka spiralna o jasności
11,1 mag. i rozmiarach kątowych
4,6' × 4,3'. Sugerowana średnica zwierciadła teleskopu powinna wynosić
150-200 mm, a powiększenie
50-100×. W przypadku fotografowania efektywna ogniskowa powinna wynosić
1500-3000 mm.
NGC 205 (M 110) [
α: 0
h 40
m 22,5
s,
δ: +41° 41' 11''] — galaktyka eliptyczna o jasności
8,1 mag. i rozmiarach
21,9' × 10,9'. Obiekt ten zobaczymy już w lornetce
7 × 50 jako niewielką plamkę znajdującą się w pobliżu galaktyki M 31. Do sfotografowania NGC 205 można użyć obiektywu o ogniskowej
500-1500 mm.
NGC 221 (M 32) [
α: 0
h 42
m 41,8
s,
δ: +40° 51' 54''] — galaktyka eliptyczna o jasności
8,1 mag. i rozmiarach
7,6' × 5,8. Galaktykę NGC 221 podobnie jak NGC 205 dostrzeżemy w lornetce
7 × 50 w sąsiedztwie M 31. Fotografując NGC 221, powinniśmy użyć ogniskowej
1000-2000 mm.
NGC 224 (M31) [
α: 0
h 42
m 44,4
s,
δ: +41° 16' 8''] — galaktyka spiralna o jasności
3,4 mag. i rozmiarach
180' × 63'.
Jest to największa pod względem rozmiarów kątowych galaktyka jaką można
dostrzec na niebie północnym. Jej centralne części widoczne są okiem
nieuzbrojonym jako niewielka plamka. Jednak już na zdjęciach wykonanych
za pomocą obiektywów fotograficznych o ogniskowych
200-500 mm
M 31 ukaże nam swój kształt i okazałe rozmiary. Jak są one duże niech
świadczy fakt, że na tle tej galaktyki moglibyśmy umieścić
12 tarcz Księżyca w pełni!
NGC 404 [
α: 1
h 9
m 27
s,
δ: +35° 43' 3''] — galaktyka spiralna o jasności
10,3 mag. i rozmiarach kątowych
3,4' × 3,4'. Do obserwacji tej galaktyki powinniśmy użyć teleskopu o średnicy co najmniej
100 mm i powiększeniu
50-100 razy. W przypadku fotografowania NGC 404 ogniskowa powinna wynosić ponad
2000 mm.
NGC 752 [
α: 1
h 57
m 48
s,
δ: +37° 41' 0''] — gromada otwarta gwiazd (
60 członków) o jasności
5,7 mag. i średnicy
50'. Gromadę będziemy mogli zobaczyć już w lornetce
20 × 60 lub lunecie o średnicy
60-80 mm. Fotografując NGC 752, najlepiej użyć ogniskowej
500-1000 mm.
NGC 812 [
α: 2
h 6
m 51,1
s,
δ: +44° 34' 27''] — galaktyka spiralna o jasności
11,2 mag. i rozmiarach
3,2' × 1,5'. Obiekt ten dostrzeżemy w teleskopie o średnicy
150 mm, chociaż lepszy byłby
200-mm. Galaktyka NGC 812 jest trudnym obiektem do fotografowania, gdyż wymaga użycia ogniskowej około
3000 mm i bardzo długich czasów ekspozycji.
NGC 891 [
α: 2
h 22
m 33
s,
δ: +42° 20' 48''] — galaktyka spiralna o jasności
9,9 mag. i rozmiarach kątowych
13' × 2,8'. Do obserwacji wizualnych powinniśmy użyć teleskopu o średnicy
100 mm i powiększeniu
30-60 razy. Ogniskowa obiektywu w przypadku obserwacji fotograficznych powinna wynosić od
500 do
1000 mm.
NGC 956 [
α: 2
h 32
m 24
s,
δ: +44° 39' 0''] — gromada otwarta gwiazd (
30 członków) o jasności
8,9 mag. i średnicy
7'. NGC 956 będziemy mogli dostrzec jako mglistą plamkę w lornetce
20 × 60 bądź w lunecie o średnicy
60-80 mm. Do fotografowania przydatny będzie jednak większy teleskop (o średnicy
100-150 mm) i ogniskowej około
2000 mm.
NGC 7640 [
α: 23
h 22
m 6,6
s,
δ: +40° 50' 43''] — galaktyka spiralna o jasności
11,3 mag. i rozmiarach
11' × 2,5'. Odpowiedni teleskop powinien mieć średnicę
150-200 mm i powiększenie
50-80 razy. Fotografując NGC 7640, powinniśmy użyć ogniskowej
1000-2000 mm.
NGC 7662 [
α: 23
h 25
m 54,3
s,
δ: +42° 32' 30''] — mgławica planetarna o jasności
8,6 mag. i rozmiarach
32' × 28'. Jeśli chcemy zobaczyć mgławicę NGC 7662, to powinniśmy użyć teleskopu o średnicy co najmniej
100 mm i powiększeniu
100-150 razy. Do jej sfotografowania wymagane są bardzo długie ogniskowe rzędu
3000-5000 mm.
NGC 7686 [
α: 23
h 30
m 12
s,
δ: +49° 8' 0''] — gromada otwarta gwiazd (
20 członków) o jasności
5,6 mag. i średnicy
14'. Można ją obserwować za pomocą lornetki
7 × 50 lub
20 × 60. W przypadku fotografowania NGC 7686 powinniśmy użyć ogniskowej około
1000 mm.
Wiesław Skórzyński
(Źródło: „Urania — PA” nr 1/2004
)