![[BHB2007] 11](/sites/default/files/styles/max_1300x800/public/2019-10/eso1916a.jpg?itok=c3rTDZPV)
Z pomocą sieci teleskopów ALMA astronomowie uzyskali obraz o bardzo wysokiej rozdzielczości, ukazujący dwa dyski, w których wzrastają młode gwiazdy, zasilane złożoną siecią włókien gazu i pyłu o kształcie precla. Obserwacja tego niezwykłego zjawiska rzuca nowe światło na najwcześniejsze fazy życia gwiazd i pomaga określić warunki, w jakich one powstają.
Dwie niemowlęce gwiazdy znaleziono w układzie o nazwie [BHB2007] 11 – najmłodszej części małej gromady gwiazdowej w ciemnej mgławicy Barnard 59, należącej do obłoków międzygwiezdnego pyłu, znanych jako Mgławica Fajka. Już poprzednie obserwacje ukazywały zgrubną strukturę zewnętrzną tego układu podwójnego gwiazd. Teraz, dzięki sieci ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array), międzynarodowy zespół naukowców pod kierownictwem astronomów z niemieckiego Instytutu Maxa Plancka zbadał także jego wnętrze.
Widzimy w nim dwa kompaktowe źródła, które naukowcy interpretują jako dyski okołogwiazdowe wokół dwóch młodych gwiazd – wyjaśnia Felipe Alves z MPE, współautor badań. Taki dysk to pierścień pyłu i gazu otaczający młodą gwiazdę. Gwiazda pobiera wówczas materię z otaczającego ją dysku i dzięki temu rośnie. Rozmiar każdego z tych dysków jest zbliżony do rozmiaru pasa planetoid w naszym Układzie Słonecznym, a odległość między nimi to jakieś 28 odległości między Słońcem a Ziemią – zauważa Alves.
Te dwa dyski gwiazdowe są otoczone jeszcze większym dyskiem o łącznej masie około 80 mas Jowisza, który wykazuje złożony system struktur pyłowych o kształcie spirali – niczym precel. To naprawdę ważny wynik – podkreśla Paola Caselli, dyrektor MPE i współautorka badań. W końcu zobrazowaliśmy złożoną strukturę młodego układu gwiazd podwójnych, wraz z filamentami zasilającymi, które łączą je z dyskiem. Wszystko to daje nam istotne ograniczenia dla obecnie rozważanych modeli formowania się gwiazd.
Na zdjęciu: Mgławica Barnard 59, część ogromnej ciemnej chmury międzygwiezdnego pyłu, zwanej Mgławicą Fajka. Ten nowy i bardzo szczegółowy obraz został uchwycony z pomocą instrumentu Wide Field Imager, zainstalowanego na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium La Silla. Źródło: ESO.
Młode gwiazdy pobierają masę z większego dysku w dwóch etapach. Pierwszym etapem jest przeniesienie masy na poszczególne dyski gwiazdowe w pięknych wirujących pętlach, co właśnie pokazuje nam nowy obraz z sieci ALMA. Analiza danych ujawniła również, że mniej masywny, ale jaśniejszy dysk – ten widoczny w dolnej części obrazu – gromadzi więcej materiału. W drugim etapie gwiazdy ściągają już na siebie masę ze swoich pobliskich dysków okołogwiazdowych. Oczekuje się, że ten dwupoziomowy proces akrecji napędza całą dynamikę układu podwójnego gwiazd podczas fazy akrecji masy.
Ale choć dobra zgodność wyników płynących z nowych obserwacji siecią ALMA z teorią jest bardzo obiecująca, trzeba będzie jeszcze szczegółowo zbadać więcej innych młodych układów podwójnych, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób układy takie powstają.
Czytaj więcej:
Źródło: ESO Head of Media Relations
Opracowanie: Elżbieta Kuligowska
Na zdjęciu: ALMA uchwyciła szczegółowy obraz dwóch dysków okołogwiazdowych, w których rosną młode gwiazdy żywiące się materiałem pochodzącym z otaczającego je dysku. Złożona sieć struktur pyłowych rozmieszczonych w spiralnych kształtach przypomina charakterystyczny kształt precla. Obserwacje te rzucają nowe światło na najwcześniejsze fazy życia gwiazd i pomagają astronomom określić warunki, w których rodzą się gwiazdy podwójne. Źródło: ALMA (ESO / NAOJ / NRAO), Alves i in.
