Nasz Układ Słoneczny już nie jest jedynym znanym nam układem planetarnym z ośmioma planetami! NASA zarządzająca teleskopem Keplera wraz z gigantem informatycznym Google ogłosiła odkrycie ósmej planety krążącej wokół Kepler-90 - gwiazdy podobnej do naszego Słońca, oddalonej od Ziemi o 2 545 lat świetlnych.
Sztuczne sieci neuronowe w służbie astronomii
Google zaaplikowało do problemu poszukiwania egzoplanet rozwinięty przez siebie model sieci neuronowej - jednej z nowoczesnych technik uczenia maszynowego (algorytmu, w którym komputer “uczy” się korzystając z wcześniej sklasyfikowanych danych). To z jego pomocą odkryto dwie nowe egzoplanety we wcześniej znanych układach wieloplanetarnych, a technika daje nadzieję na więcej odkryć pochodzących z danych Keplera i przyszłych teleskopów.
Tak jak przypuszczaliśmy, zarchiwizowane dane z Keplera kryją w sobie jeszcze niesamowite odkrycia, czekając na odpowiednie narzędzia, by je zauważyć. - powiedział Paul Hertz - dyrektor wydziału astrofizyki NASA z Waszyngtonu.
Za nowym odkryciem stoją Christopher Shallue i Andrew Vanderburg. Skorzystali z danych tranzytowych pochodzących z teleskopu Keplera (krzywe światła pochodzącego od gwiazdy, na bazie których szuka się charakterystycznych spadków jasności świadczących o tranzycie egzoplanety przed gwiazdą) do nauczenia sztucznej sieci neuronowej wzorców występowania tranzytu. Sztuczne sieci neuronowe to technika imitująca zachowanie neuronów w ludzkim mózgu, od wielu lat pomagająca w rozwijaniu metod sztucznej inteligencji.
Pominięte planety
Przeoczona wcześniej planeta Kepler 90i jest około 30% większa od Ziemi i krąży wokół swojej gwiazdy w odległości porównywalnej do tej między planetą Merkury i Słońcem w naszym układzie.
Kepler 90 to bardzo ciekawy układ, przypominający nasz Układ Słoneczny, jednak w znacznie bardziej zwartej formie. Najdalsza planeta, odkryta już wcześniej w tym układzie (Kepler 90h) krąży w odległości podobnej do odległości Ziemi od Słońca.
Kepler udostępnił publicznie dane 35 000 potencjalnych sygnałów z egzoplanet. Część procesu poszukiwania jest automatyczna, a częścią zajmuje się człowiek. Shallue i Vanderburg chcieli sprawdzić nowe metody w nadziei na znalezienie nowych, słabszych, pominiętych wcześniej sygnałów.
Oprócz planety wokół gwiazdy Kepler 90, odkryto też przy okazji 6. planetę wokół gwiazdy Kepler 80. Podobna do Ziemi planeta Kepler 80h krąży w grawitacyjnym rezonansie orbitalnym z czterema innymi planetami, czyniąc system bardzo stabilnym, podobnie jak słynny układ TRAPPIST-1.
Praca naukowa towarzysząca odkryciu zostanie opublikowana w czasopiśmie naukowym The Astronomical Journal. Shallue i Vanderburg planują jeszcze zaaplikować rozwinięty algorytm na całym katalogu Keplera liczącym 150 000 gwiazd.
Źródło: NASA
Więcej informacji:
- oficjalne ogłoszenie odkrycia przez NASA
- przeddruk artykułu o odkryciu przeznaczony do publikacji w Astronomical Journal
- strona z udostępnionymi publicznie danymi z teleskopu Kepler
Na zdjęciu: Artystyczna koncepcja układu Kepler-90. Nieprawidłowa skala. Źródło: NASA/Wendy Stenzel.
