Na początku listopada w siedzibie Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego uruchomiona została druga w Polsce fontanna cezowa, zbudowana w Narodowym Laboratorium Fizyki (NPL - National Physical Laboratory) w Teddington pod Londynem pod kierunkiem wybitnego specjalisty w dziedzinie atomowych wzorców częstotliwości dra Krzysztofa Szymańca. Fontanna cezowa dołączy do grona kilkunastu najdokładniejszych zegarów atomowych na świecie i jest drugim tego typu zegarem w Polsce.
Właścicielem Fontanny jest Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk, a jej uruchomienie w PCSS jest efektem współpracy pomiędzy wspomnianymi instytucjami. Pierwsza polska fontanna pracuje od 2016 roku w w Obserwatorium Astrogeodynamicznym CKB PAN w Borówcu k/Kórnika w Laboratorium Czasu i Częstotliwości pod kierownictwem dra Jerzego Nawrockiego.
W urządzeniu, jakim jest fontanna cezowa, chmura atomów cezu jest schładzana i podrzucana za pomocą światła laserowego w komorze próżniowej przypominając wyrzut strumienia wody w fontannie. Chmura atomów podczas lotu w górę oraz przy grawitacyjnym opadaniu, zostaje oświetlona promieniowaniem mikrofalowym. Jeśli ma ono odpowiednią częstotliwość, atomy zostają pobudzone do drgań. Jeżeli dostroi się mikrofale do rezonansowej częstotliwości, która wzbudza najwięcej atomów cezu, to otrzymamy wzorcową realizację sekundy (od roku 1967 sekunda jest definiowana jako czas równy 9 192 631 770 okresom promieniowania atomu cezu-133).
Galerię zdjęć z montażu fontanny można obejrzeć pod tym linkiem.
Agnieszka Musialska
foto. Maciej Rutkowski (PCSS)
Źródło: Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe