Problem z litem w gwiazdach także poza Drogą Mleczną

Najnowsze obserwacje gromady kulistej Messier 54 wskazują, że astronomowie mają problem z litem w gwiazdach nie tylko w Drodze Mlecznej, ale i poza nią. W starych gwiazdach litu jest około trzy razy mniej niż wskazują przewidywania teoretyczne - informuje Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO).

Większość pierwiastka litu została wytworzona podczas Wielkiego Wybuchu, podobnie jak to miało miejsce w przypadku wodoru i helu, tylko w znaczeni mniejszej ilości. Astronomowie potrafią obliczyć ile litu powinno być we wczesnej fazie istnienia Wszechświata, a więc ile powinno go występować w najstarszych gwiazdach. Jest jednak problem: przewidywania teoretyczne nie zgadzają się  obserwacjami najstarszych gwiazd. Zagadka pozostaje nierozwiązana od kilkudziesięciu lat.

Do tej pory można było rozważać, czy powodem nie są jakieś specyficzne warunki panujące w Drodze Mlecznej, ale najnowsze obserwacje zespołu naukowców z Włoch, Wielkiej Brytanii, Francji i Chile przenoszą temat także na otoczenie poza naszą Galaktyką.

Astronomowie przeprowadzili za pomocą teleskopu VLT w Obserwatorium Paranal obserwacje starych gwiazd w gromadzie kulistej Messier 54. Kiedyś uważano, że gromada ta jest jedną z około 150 gromad kulistych Drogi Mlecznej, ale w 1994 roku okazało się, że należy do Galaktyki Karłowatej w Strzelcu i dzieli nas od niej dystans 90 tysięcy lat świetlnych. Najnowsze obserwacje wskazują, że poziom litu w zbadanych gwiazdach jest podobnie niski jak w przypadku starych gwiazd Drogi Mlecznej.  Zatem cokolwiek jest powodem małej zawartości litu, nie jest to czynnik lokalny działający tylko w naszej Galaktyce.

Jest kilka możliwych rozwiązań zagadki. Być może obliczenia ilości litu powstałego w Wielkim Wybuchu są błędne. Druga z propozycji sugeruje, że w pierwszych gwiazdach lit mógł być w jakiś sposób niszczony. Trzecia koncepcja to istnienie jakiegoś mechanizmu, który powoduje stopniowe niszczenie litu w gwiazdach.