Międzynarodowy zespół naukowców odkrył wir pyłu i kamieni na orbicie wokół młodej gwiazdy. Możliwe, że w kamykach tworzy się planeta. Naukowcy dokonali tego odkrycia w czasie, który projektanci i konstruktorzy instrumentu astronomicznego otrzymują w nagrodę za swoją pracę.
Powstająca egzoplaneta krąży po orbicie wokół gwiazdy HD 163296. Jest to młoda szeroko badana przez astronomów gwiazda znajdująca się w odległości 330 lat świetlnych od Ziemi – w konstelacji Strzelca. Wcześniej astronomowie znaleźli dowody na powstanie trzech dużych egzoplanet na odległych orbitach wokół gwiazdy. Teraz mogą dodać czwartą krążącą blisko gwiazdy.
Zespół pod kierownictwem Jozsefa Varga (Uniwersytet w Leiden, Holandia) badał gwiazdę przez cztery noce w marcu i czerwcu 2019 roku. Skupili swój teleskop na wewnętrznej części dysku pyłu i kamyków krążących wokół gwiazdy. Astronomowie zaobserwowali pierścień ciepłego, drobnego pyłu w odległości od gwiazdy porównywalnej z orbitą Merkurego wokół Słońca. Zaskakujące było to, że jedna część pierścienia była znacznie jaśniejsza, czyli gorętsza niż jego reszta. Wydawało się, że ten gorący punkt okrąża gwiazdę z okresem raz na miesiąc.
Astronomowie podejrzewają, że gorący punkt ciepłego, drobnego pyłu to wir w dysku, z którego mogłaby powstać planeta. Mogą poprzeć swoje spostrzeżenia przy pomocy symulacji. Podczas gdy w pozostałej części dysku pył i kamyki zbierają się razem, w wirze kamyki w rzeczywistości są mielone w drobny pył, który jest widoczny w gorącym punkcie.
Odkrycia tego dokonano za pomocą nowego instrumentu MATISSE, który łączy i analizuje światło z czterech teleskopów Obserwatorium VLT na Cerro Paranal w północnym Chile. W ten sposób powstaje połączony teleskop o wirtualnej średnicy 200 metrów. Instrument MATISSE został stworzony specjalnie do analizy promieniowania podczerwonego, które powstaje, gdy obiekt, taki jak planeta lub dysk pyłu, wydziela ciepło. Sam instrument jest schładzany, aby nie emitował promieniowania podczerwonego.
Dla naukowców i inżynierów ten pierwszy, prawdziwy wynik naukowy oznacza początek dalszych badań. Jednym z celów jest zbadanie większej liczby gwiazd z dyskami pyłowymi, a zwłaszcza z dyskami, w których mogą powstać planety podobne do Ziemi.
Opracowanie:
Agnieszka Nowak
Więcej informacji:
Astronomers see whirlwind around possible exoplanet-in-the-making
Źródło: NOVA Informatiecentrum
Na ilustracji: Schematyczny widok wiru otaczającego przypuszczalnie tworzącą się egzoplanetę krążącą wokół gwiazdy HD 163296. Jasnożółta plama na górze obrazu wskazuje obszar ciepłego pyłu i kamyków, w którym prawdopodobnie uformuje się planeta. Źródło: J. Varga i inni.
