O3, obecnie trwająca i trzecia już z kolei kampania obserwacyjna LIGO i Virgo, rozpoczęła się 1 kwietnia i potrwa jeszcze 11 miesięcy. Już dziś wiadomo jednak, że jest udana - najwyraźniej więc ubiegłoroczna poprawa czułości detektorów i fakt, że trzy instrumenty LIGO i Virgo działają w niej wspólnie, zgodnie ze wcześniejszymi przewidywaniami dają spektakularne możliwości w zakresie śledzenia źródeł fal grawitacyjnych na niebie.
Przypomnijmy - po raz pierwszy też naukowcy zaangażowani w te obserwacje w krótkim czasie przekazują publiczne alerty o prawdopodobnych detekcjach. Powiadomienia "na cały świat" wysyłane są natychmiast po wykryciu wiarygodnych kandydatów na źródła fal grawitacyjnych. Strategia ta ma na celu ułatwienie obserwacji wykonywanych przez innych obserwatorów, także w innych zakresach widma elektromagnetycznego - a w szczególności na długości optycznej i na falach radiowych, co znacząco zwiększa skuteczność obserwacji i badań wieloaspektowych.
Detektor Virgo znajduje się we Włoszech, natomiast bliźniacze instrumenty LIGO wybudowane po drugiej stronie kuli ziemskiej w Waszyngtonie i w Luizjanie. Wspólnie działają one jako jedno wielkie obserwatorium globalne i zbierają dane w trybie ciągłym. Dzięki ostatnim usprawnieniom czułość przeglądu O3 - w porównaniu z wcześniejszą kampanią O2 - wzrosła o czynnik rzędu 2, co oznacza, że objętość obserwowanego detektorem Virgo Wszechświata wzrosła o czynnik równy 8. Poprawie uległa również możliwość w zakresie wydzielania sygnałów związanych z falami grawitacyjnymi od przypadkowych szumów.
Konsorcjum LIGO-Virgo podało już dane o podsumowaniu pierwszego miesiąca obecnej kampanii obserwacyjnej O3. Zarejestrowanych zostało pięć sygnałów pochodzących od kandydatów na układy podwójne - obiektów zwartych, w tym po raz pierwszy (z dużym prawdopodobieństwem) od układu złożonego z gwiazdy neutronowej i czarnej dziury. Wszyscy możemy uzyskać dostęp do tych danych poprzez portal Gravitational Wave Candidate Event Database.
Co najmniej dwa z wykrytych zdarzeń powiązanych z emisją fal grawitacyjnych wymagają dalszych badań. To nie tylko ciekawe dane obserwacyjne, które pomagają nam w zrozumieniu samej grawitacji i fizyki najbardziej zwartych obiektów kosmicznych, ale i mnóstwo pracy w zakresie ich interpretacji - zatem na ostateczne potwierdzenia i nowe odkrycia trzeba będzie jeszcze trochę poczekać. To także nie koniec - kampania O3 dopiero się zaczęła...
Warto dodać, że w obecnie prowadzonych obserwacjach z udziałem sieci instrumentów LIGO-Virgo bierze udział grupa naukowców z Polski, w tym z Uniwersytetu Warszawskiego, który specjalizuje się w tego typu badaniach.
Czytaj więcej:
- Strona projektu Virgo
- Pierwszy katalog źródeł fal grawitacyjnych
- LIGO i Virgo wykryły fale grawitacyjne z kolejnego zderzenia gwiazd neutronowych
- LIGO and Virgo Detect Neutron Star Smash-Ups
Źródło: UW/Virgo-gw
Na zdjęciu: Symulacja zlewania się ze sobą gwiazd neutronowych. Od lewej, zgodnie z ruchem wskazówek zegara: dwie gwiazdy neutronowe (kolor biały) poruszają się wokół siebie ruchem spiralnym, po czym wchodzą w bezpośredni kontakt i łączą się do postaci jednej ciężkiej gwiazdy neutronowej. Część materiału (pokazanego tu w skali barwnej) zanieczyszcza otoczenie tego układu i tworzy gruby dysk akrecyjny wokół powstałej gwiazdy. Proces ten jest bardzo szybki i gwałtowny. W większości przypadków powstała, ciężka gwiazda zapada się pod wpływem własnej grawitacji, formując czarną dziurę.
Źródło: Ciolfi, Giacomazzo (Virgo Collaboration), Kastaun (LIGO Scientific Collaboration).
