Przejdź do treści

Nadano kolejne oficjalne nazwy gwiazdom!

Międzynarodowa Unia Astronomiczna z końcem 2017 roku zatwierdziła 86 nowych nazw gwiazd. Łącznie w całym gwiezdnym katalogu IAU jest ich odtąd aż 313.

Tradycyjnie już większość nazw gwiazd używanych dziś przez astronomów pochodzi z języka arabskiego, greki lub łaciny. Ale naukowcy z Międzynarodowej Unii Astronomicznej (ang. IAU) nadali gwiazdom aż 86 nowych imion. Tym razem pochodzą one z innych kultur świata: od australijskich aborygenów, z języka chińskiego, koptyjskiego i hindi, a także z kultury Majów, ludów Wysp Polinezji i Południowej Afryki.

W ubiegłym roku WGSN - specjalna komórka IAU zajmująca się nazewnictwem gwiazd - zatwierdziła oficjalne odtąd nazwy 227 gwiazd. Większość z nich była już tak czy inaczej od dawna w powszechnym użyciu. Teraz gwiazd nazwanych mamy łącznie już 313. Współczesne katalogi gwiazd zawierają miliony, a nawet miliardy obiektów, z których większość jest identyfikowana za pomocą oznaczeń - ciągów liter i cyfr wskazujących ich pozycję lub kolejność w obrębie danego gwiazdozbioru. WGSN wymyśla jednak lub ustala nowe, ciekawiej brzmiące nazwy najjaśniejszych i najciekawszych gwiazd, zamiast przypisywać im jedynie oznaczenia bazujące na literach i cyfrach. Zadanie to i wybór najwłaściwszej nazwy nie zawsze są jednak łatwe - wystarczy wspomnieć, że niektóre jasne gwiazdy mają dziesiątki nazw nadawanych im w różnych miejsach świata na przestrzeni wieków.

Naukowcy próbują więc wyszukiwać najbardziej tradycyjne nazwy gwiazd funkcjonujące wśród ludów całego świata. Staranie te mają również na celu ustalenie unikalnych nazw i pisowni nazw - tak, aby uniknąć nieścisłości w katalogach astronomicznych i atlasach nieba. Na przykład nazwy Xamidimura i Pipirima nadano teraz dwóm składnikom jasnej gwiazdy podwójnej μ1 i μ2 Scorpii w konstelacji Skorpiona. Xamidimura odnosi się do nazwy Xami di Mura ("Oczy Lwa") pochodzącej z ludu Khoikhoi w Republice Południowej Afryki. Pipirima pochodzi z kolei od nazwy oznaczającej nierozerwalne, mitologiczne bliźniąt z legendy tahitańskiej: chłopca i dziewczyny, którzy uciekli od swoich rodziców i stali się gwiazdami na niebie.

Mamy już także 11 chińskich nazw gwiazd - 3 znich wywodzą się z tak zwanych "domów księżycowych", czyli pionowych wycinków nieba, które odpowiadają wędrówce Księżyca po firnamencie w nocy w ciągu całego roku, jednocześnie będąc podstawą chińskiego kalendarza księżycowego. Podano również nowe nazwy związane z dwoma starożytnymi hinduskimi domami księżycowymi: to gwiazdy Revati i Bharani (odpowiednio ζ (Zeta) Piscium i 41 Arietis.) Wśród różnorodnych nazw gwiazd z całego globu znalazły się Chamukuy ("Mały Ptaszek") z języka Majów dla jasnej gwiazdy θ2 (Theta-2) Tauri w gromadzie gwiazdowej Hiady w Byku, i cztery aborygeńskie nazwy gwiazd - Larawag, Ginan i Wurren z języka Wardaman dla gwiazd oznaczonych odpowiednio ε (Epsilon) Scorpii, ε (Epsilon) Crucis i ζ (Zeta) Phoenicis, oraz z języka : Unurgunite dla gwiazdy (Sigma) Canis Majoris. Warto dodać, że Aborygeni Australijscy są jednymi z najstarszych wciąż istniejących na świecie kultur i liczą sobie już ponad 65 000 lat, więc te nazwy są jednymi z najdawniejszych w obecnej wersji katalogu gwiazd IAU.

Dwie jasne gwiazdy, jedna położona w północnej części gwiazdozbioru Łabędzia, a druga w południowym obszarze gwiazdozbioru Kruka, znane były od stuleci pod wspólnymi i zduplikowanymi nazwami Gienah i Aljanah, które pochodzą z etymologii arabskiej. Aby nieco uporządkować to nazewnictwo, imię Gienah przyznano ostatecznie gwieździe γ (Gamma) Corvi, a Aljanah - Epsilon Cygni, zgodnie z jego pierwotnym znaczeniem (al-janāḥ = po arabsku oznacza właśnie skrzydła).

Jeśli zaś chodzi o najbliższe Słońcu gwiazdy, oficjalnie uznano wreszcie używaną od stulecia nazwę Gwiazda Barnarda (jest to gwiazda o bardzo dużym ruchu własnym, odkryta przez astronoma Edwarda Emersona Barnarda w 1916 roku.) Zatwierdzono też nazwy trzech innych pobliskich i podobnych do Słońca gwiazd - Alsafi dla σ (Sigma) Draconis, Achird dla η (Eta) Cassiopeiae i Tabit dla π3 (Pi-3) Orionis, najjaśniejszej gwiazdy w "tarczy" Oriona.

 

Czytaj więcej:

 

Źródło: IAU/Sky&Telescope

Grafika: Sigma Canis Majoris (zaznaczona na czerwono) ma odtąd nazwę Unurgunite. W Boorong (język australijskich Aborygenów) jest to pradawna postać walcząca z Księżycem. Jest to zarazem jedna z najstarszych nazw gwiazd w całym katalogu IAU. Źródło: Torsten Borger / CC 3.0

 

Reklama