Zaledwie kilkaset milionów lat po Wielkim Wybuchu pewna gwiazda wypaliła całe swoje paliwo jądrowe, uległa potężnej eksplozji i zamieniła się w czarną dziurę emitując przy tym bardzo silne promieniowanie. Światło z tego wybuchu w postaci błysku gamma dotarło do Ziemi dopiero we wrześniu zeszłego roku. Błysk GRB050904 jest najdalszym wybuchem kiedykolwiek zanotowanym.
Wszechświat liczy sobie około 13.7 miliarda lat. Zaobserwowany przez naukowców z amerykańskiego universytetu Penn State wybuch miał miejsce nie później niż 1 miliard lat od narodzin wszechświata, jest zatem znakomitym materiałem do badań jego młodości.
Gwiazda, która błysk wyprodukowała była bardzo młoda i zarazem masywna. Takie gwiazdy mogły się znacznie różnić od tych, które się dziś obserwuje. Były o wiele cięższe i większe oraz o wiele gwałtowniej zachodziły w nich reakcje jądrowe spalania wodoru i helu.
Błyski gamma trwają zazwyczaj ok 10 sekund, choć ich poświatę można jeszcze obserwować przez kilka kolejnych dni. Wybuch z 2005 trwał ponad 500 sekund (!), a w danych wyraźnie widać pojaśnienia wtórne, co może dowodzić niejednorodnemu tworzeniu się czarnej dziury.
W obserwacjach bliższych, więc zarazem młodszych błysków gamma rzadko widać wybuchy wtórne. Być może powodem tego są różnice w powstawaniu czarnych dziur we wczesnym wszechświecie i w epoce późniejszej.
Do tej pory odkryto tylko jeden obiekt, który leży dalej od czarnej dziury odpowiedzialnej za wysłanie wrześniowego błysku gamma. Jest to kwazar – superciężka , o masie wielu miliardów gwiazd, czarna dziura.
Odkrycia dokonano instrumentami na satelicie Swift, wystrzelonym w listopadzie 2004, stworzonym właśnie do wykrywania słabych błysków gamma z obrzeży naszego Uniwersum.
Źródło: Penn State University News | Karolina Wojtkowska
Na ilustracji: Schemat ewolucji gwiazdy kończącej życie jako czarna dziura. (Nicolle Rager Fuller/NSF)
(Tekst ukazał się pierwotnie w serwisie Orion, którego zasoby zostały włączone do portalu Urania)
