Ubiegły weekend w Sopotni Wielkiej na Żywiecczyźnie wypełniony był wydarzeniami związanymi z jubileuszowym, dziesiątym już, Festiwalem Ciemnego Nieba. W tym roku wydarzenie miało międzynarodowy charakter ze względu na obecność członków zaprzyjaźnionych organizacji z Norwegii i Słowenii, działających na rzecz minimalizacji skutków zanieczyszczenia światłem w tych krajach.
Festiwal trwał przez trzy dni, od piątku 29 do niedzieli 31 lipca. Rozpoczął się wieczorną sesją Rady Dialogu Społecznego na rzecz ekologii nocy w Sopotni Wielkiej, z udziałem Międzynarodowego Panelu Eksperckiego, w tym przedstawicieli z Bevar Morket z Norwegii i Društvo Temno Nebo Slovenije ze Słowenii. Debata odbyła się w Sali Wielofunkcyjnej przy Obserwatorium Astronomicznym Zespołu Szkół nr 4 i miała charakter otwarty. Udział w niej wzięli także mieszkańcy Sopotni Wielkiej, gminy Jeleśnia, oraz turyści zainteresowani tematyką ochrony ciemnego nieba.
Piątkową część Festiwalu wieńczył spacer po ulicach Sopotni Wielkiej, który odbył się w godz. 22.00-0.00. Rolę przewodnika pełnił Prezes Stowarzyszenia POLARIS-OPP, głównego organizatora Festiwalu, Piotr Nawałkowski, który wraz z wolontariuszami oprowadził zgromadzonych po miejscach związanych z najbardziej kluczowymi inwestycjami oświetleniowymi na terenie miejscowości. Trasa spaceru przebiegała również obok miejsc wymagających poprawy pod kątem zainstalowanych opraw świetlnych, a przemarsz urozmaicony był prostymi eksperymentami i pomiarami, prowadzonymi głównie przez Andreja Mohara z Društvo Temno nebo Slovenije z Lublany.
Główne wydarzenia Festiwalu odbyły się następnego dnia, w sobotę. W godzinach 13.00-18.00 trwał blok prelekcji tematycznych związany z szeroko pojętą problematyką ochrony nocnego krajobrazu. Wśród prelegentów byli naukowcy reprezentujący Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Muzeum Górnośląskie, Politechnikę Łódzką, Uniwersytet Wrocławski oraz Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a także eksperci ze wspomnianych wyżej Bevar Morket z Norwegii i Društvo Temno Nebo Slovenije ze Słowenii. Prelekcje odbywały się w Sali Wielofunkcyjnej przy Obserwatorium Astronomicznym i transmitowane były za pośrednictwem platformy Zoom, przy równoległym tłumaczeniu treści na polski język migowy i angielski.
Koronna część Festiwalu, czyli nocne obserwacje nieba, warsztaty z liczenia gwiazd i inne ciekawe eksperymenty, miała odbyć się w godzinach 21.00-4.00 na stanowisku obserwacyjnym nr 20, skąd rozpościera się panorama na Sopotnię Wielką. Niestety pochmurna pogoda uniemożliwiła obserwacje nieba, jednak organizatorzy, zgodnie z tegorocznym hasłem festiwalu „Bez względu na pogodę...”, byli przygotowani na taką okoliczność. Kilkadziesiąt osób zgromadzonych w sferycznym namiocie na stanowisku obserwacyjnym, i w jego bezpośrednim otoczeniu, wysłuchało serii prelekcji o tematyce astronomii, obserwacji astronomicznych i zanieczyszczenia światłem, a czas między prelekcjami umilały utwory muzyczne wykonywane przez Olenę Kropachovą, piosenkarkę z Ukrainy, oraz trio jazzowe w składzie Kacper Skolik, Jarosław Bothur i Maciej Kitajewski.
Zgromadzeni na stanowisku obserwacyjnym mogli także zobaczyć o północy moment wygaszenia świateł ulicznych nad Sopotnią Wielką. Widok miejscowości tonącej w ciemnościach, w połączeniu z mglistą pogodą, stanowił dla wielu uczestników Festiwalu unikalne doświadczenie. Dla tych, którzy mieli dalszą ochotę na obcowanie z astronomią organizatorzy zaplanowali niedzielne zwiedzanie najważniejszych atrakcji astroturystycznych w Sopotni Wielkiej: wnętrza Stacji Kosmicznej YSS, Kopuły Obserwatorium Astronomicznego w Zespole Szkół nr 4, ogródka dydaktyczno-pomiarowego ASTROMETEO, oraz kolekcji meteorytów w siedzibie głównej stowarzyszenia POLARIS-OPP.
Sopotnia Wielka jest pierwszą miejscowością w Polsce, w której wprowadzono program czynnej ochrony ciemnego nieba. Obecnie prowadzone są starania aby miejscowość uzyskała certyfikat Międzynarodowej Społeczności Ciemnego Nieba wydawany przez Międzynarodowy Związek Ciemnego Nieba z siedzibą w Stanach Zjednoczonych. Jedynie dziewięć obszarów w Europie i niecałe czterdzieści na całym świecie może poszczycić się takim wyróżnieniem.
Więcej o ochronie ciemnego nieba w Sopotni Wielkiej, oraz o zakończonym Festiwalu można przeczytać na stronach Programu Ciemne Niebo Polska.
Opracowanie: Grzegorz Iwanicki
Na zdjęciu: sferyczny namiot na stanowisku obserwacyjnym X Festiwalu Ciemnego Nieba. Autor: G. Iwanicki
