Rosyjscy astronauci zmierzyli się z licznymi problemami technicznymi podczas ostatniego spaceru kosmicznego. Wyszli, by dokonać inspekcji trzeciego w ostatnich 12 miesiącach wycieku w systemach kontroli termicznej.
Rosyjscy astronauci Oleg Kononienko i Nikołaj Czub wyszli z modułu Poisk na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) 25 października 2023 roku, by wykonać spacer kosmiczny VKD-61. Początkowo październikowy spacer miał mieć na celu jedynie montaż pierwszego zewnętrznego sprzętu naukowego na module MLM-U Nauka. Plany zmienił jednak wyciek w linii chłodniczej radiatora RTOd, który wystąpił 9 października.
Rosja tylko w przeciągu niecałego roku odnotowała na ISS trzeci wyciek w systemach kontroli termicznej. Pierwszy był załogowy Sojuz MS-22, który doznał spektakularnie wyglądającej awarii. Usterka spowodowała, że statek nie nadawał się do powrotu z astronautami na Ziemię i trzeba było na stację wysłać pustego załogowego Sojuza, wydłużając tym samym misję przybyłej wadliwym Sojuzem trójki astronautów. Kolejny wyciek wystąpił w lutym 2023 roku na statku towarowym Progress MS-22. Najświeższa awaria w radiatorze RTOd jest więc już trzecim takim przypadkiem.
Głównym zadaniem Rosjan podczas spaceru była inspekcja miejsca wycieku. Radiator RTOd to zestaw rozkładanych paneli odprowadzających ciepło, który został w tym roku dołączony do modułu MLM-U Nauka. Sam moduł Nauka posiada własne, wbudowane radiatory, a RTOd miał być dodatkowym przeznaczonym do regulacji temperatury podsystemem. Znajduje się na stacji już od 13 lat, gdyż przyleciał wraz z rosyjskim modułem Rasswiet w 2010 roku. Gigantyczne opóźnienia w wysłaniu modułu Nauka spowodowały, że musiał tak długo czekać na swój montaż i rozłożenie.
Oleg Kononienko transportujący się za pomocą ramienia Strieła do miejsca pracy spaceru – modułu MLM-U Nauka. Źródło: NASA
Spacerowicze przenieśli się po wyjściu z modułu Poisk od razu na moduł Nauka. Tam ich pierwszym zadaniem było odłączenie linii chłodniczej radiatora od zewnętrznych pętli chłodniczych Nauki. Czub zauważył podczas tych prac, że przy połączeniu Nauki z RTOd widać jakieś ciemne plany, ale nie widział wyciekającego płynu. Dopiero potem zauważono spore bąble formujące się przy rurkach łączących dwa panele radiatora. Płynu było sporo i parę bąbelków dotknęło skafandrów astronautów i lin asekurujących spacerowiczów. Astronautom nakazano opuszczenie miejsca po wykonaniu dokumentacji fotograficznej.
Pozostałe zadania spaceru dotyczyły montażu pierwszego naukowego urządzenia na zewnątrz Nauki. Była to antena systemu radaru syntetycznej apertury miniRSA. Montaż wymagał zainstalowania najpierw specjalnego adaptera na jednej ze ścian modułu. Udało się dokonać instalacji, ale jeden z czterech paneli anteny nie chciał się automatycznie rozłożyć. Ręczne próby też nic nie dały i antena pozostała w niedokończonej konfiguracji.
Ostatnim zadaniem (wykonywanym w tym samym czasie co montaż miniRSA) było wypuszczenie uniwersyteckiego nanosatelity Parus-MGTU. Ważąca niecałe dwa kilogramy kostka miała testować eksperymentalny żagiel słoneczny. Zadaniem kosmonautów po wypuszczeniu nanosatelity była obserwacja rozłożenia żagla. Miało to nastąpić pięć minut po wypuszczeniu statku. Do rozłożenia jednak w ogóle nie doszło i prawdopodobnie misja nanosatelity skończyła się, zanim na dobre się zaczęła.
Astronauci po niezbyt udanym spacerze wrócili do modułu Poisk. Zanim weszli do śluzy, sprawdzili, czy nie mają na sobie jakichś zanieczyszczeń, i wyrzucili ręczniki, których używali do wytarcia skafandrów po kontakcie z chłodziwem. Śluza w module Poisk zamknęła się o 3:30 w nocy czasu polskiego, co oficjalnie zakończyło spacer trwający 7 godzin i 41 minut.
Dla Kononienki było to już szósty spacer w karierze. Astronauta spędził łącznie w skafandrze spacerowym 39 godzin i 54 minuty. Czub wychodził na zewnątrz po raz pierwszy. Był to dziesiąty spacer kosmiczny przeprowadzony na stacji ISS w 2023 roku.
Więcej informacji:
Na podstawie: NASA/SN/RussianSpaceWeb
Opracowanie: Rafał Grabiański
Na zdjęciu tytułowym: Astronauci: Nikołaj Czub (niebieski skafander) i Oleg Kononienko (czerwony) podczas wykonywania inspekcji przy panelach radiatora RTOd w trakcie spaceru kosmicznego VKD-61.
