W piątek rozpoczęła się najambitniejsza chińska misja eksploracyjna w historii. Rakieta Długi Marsz 3B wysłała w kierunku Księżyca sondę Chang’e 4, która jako pierwsza wyląduje na niewidocznej stronie Księżyca.
Rakieta wystartowała z kosmodromu Xichang 7 grudnia o 19:15 czasu polskiego. Niestety nie prowadzono bezpośredniej relacji ze startu. Wiemy jednak, że system zadziałał prawidłowo, sonda odseparowała się od rakiety i jest już na transferowej orbicie księżycowej.
Change’4 to już czwarty robot księżycowy Chin. Poprzednie misje realizowane były w 2007, 2010 i 2013 roku. Statek, który doprowadzi lądownik z łazikiem na powierzchnię Księżyca ma masę 3780 kg, podczas gdy lądownik waży 1200 kg, a sam łazik 140 kg.
Tym razem lądownik z łazikiem zostaną wysłane na niewidoczną z Ziemie stronę Księżyca. Będzie to pierwsza taka misja w historii. Wymagała ona wysłania wcześniej pośrednika komunikacyjnego. Satelita-przekaźnik Queqiao wystartował w maju tego roku.
Sonda wyląduje w Kraterze Von Kármán w Basenie Bieguna Południowego - najstarszym i największym basenie uderzeniowym na Księżycu.
Misja Chang’e 4 ma trwać 3 miesiące. Lądownik został wyposażony w radioizotopowy generator termoelektryczny, który będzie go zasilał podczas tej misji. Na platformie lądownika umieszczono łazik, który zjedzie wykonywać badania na powierzchni. Łazikowi energii elektrycznej dostarczą panele słoneczne.
Lądownik
Na lądowniku umieszczono wiele instrumentów naukowych. Znalazło się miejsce dla spektrometru radiowego niskich częstotliwości LFS. Dzięki niemu zostaną dokonane radiometryczne pomiary właściwości Słońca i środowiska plazmowego nad miejscem lądowania sondy.
Lądownik jest też wyposażony w eksperyment Lunar Lander Neutrons and Dosimetry do stałego monitoringu dawek promieniowania i spektrum liniowego współczynnika przenoszenia energii (LET) przez różne rodzaje radiacji na powierzchni Księżyca. Urządzenie LND będzie mogło też zmierzyć przepływy bombardujących cząstek i ich czasowe zróżnicowanie. Instrument powstał we współpracy z niemieckimi instytucjami.
Na lądowniku zamontowano też dwie kamery: kamerę lądowania LCAM, do wykonywania fotografii powierzchni podczas lądowania oraz kamerę terenową TCAM do fotografowania okolic lądownika.
Łazik
Łazik misji Chang’e 4 także wyposażono w wiele instrumentów naukowych. Podobnie jak w poprzednim pojeździe i tutaj umieszczono radar penetrujący LPR do badania księżycowego regolitu i wykrywania struktur geologicznych pod powierzchnią.
Łazik posiada instrument Advanced Small Analyzer for Neutrals (ASAN) do pomiaru obojętnych elektrycznie atomów i dodatnich jonów w otoczeniu pojazdu. Urządzenie powstało we współpracy ze Szwecją.
Do badania składu materiału na powierzchni Księżyca i szukania potencjalnych zasobów naturalnych zostanie wykorzystany spektrometr światła widzialnego i bliskiej podczerwieni VNIS.
Łazik został też wyposażony w panoramiczne kamery. Będzie też miał możliwość wykonywania wideotransmisji w czasie rzeczywistym. Pojazd ma zawieszenie przypominające to wykorzystywane przez marsjańskie łaziki NASA.
Historyczna misja
Chińska misja Chang’e 4 jest przełomowa z kilku względów. Przede wszystkim będzie to pierwsza w historii misja do niewidocznej strony Księżyca. Może dzięki temu dużo powiedzieć o historii naszego naturalnego satelity. Poznając lepiej morfologię tego obszaru możemy też lepiej zrozumieć procesy odpowiedzialne za obecny układ Ziemia-Księżyc.
Naukowcy wiążą nadzieję z tą misją z uwagi na świetne środowisko do prowadzenia obserwacji radioastronomicznych. Obserwacje fal radiowych należą do najbardziej efektywnych metod badania Wszechświata. Na Ziemi niestety z uwagi na jej jonosferę i sztuczne źródła radiowe zadanie obserwacji w niektórych pasmach radiowych jest bardzo utrudnione. W szczególności częstotliwości fal poniżej 30 MHz nie mogą być obserwowane bezpośrednio z Ziemi. Ten obszar spektrum jest bardzo ważny z punktu widzenia obserwacji kosmologicznych, heliofizycznych czy badań nad pogodą kosmiczną, promieniowaniem kosmicznym wysokiej energii i badaniem neutrin. Niewidoczna strona Księżyca jest idealnym miejscem dla takich obserwacji.
Odcinek programu Astronarium o Księżycu.
Lądowanie misji Change’4 powinno nastąpić na początku 2019 roku. Wtedy zacznie się historyczna, 4. eksploracyjna misja kosmiczna Chin.
Źródło: Xinhua/NS
Na zdjęciu: Rakieta Długi Marsz 3B startująca z chińską misją księżycową Chang'e 4. Źródło: Xinhua/Jiang Hongjing.
