24 lipca 2021 roku zmarł profesor Noel Swerdlow z Uniwersytetu w Chicago, wybitny historyk nauki, znany na całym świecie badacz dzieł Ptolemeusza i Kopernika.
Noel Swerdlow przyszedł na świat 12 września 1941 roku w Los Angeles. Tam też w roku 1964 otrzymał licencjat z historii na Uniwersytecie Kalifornijskim. W roku 1968 uzyskał doktorat z mediewistyki na Uniwersytecie Yale. Choć początkowo rozpoczął studia z zamiarem skupienia się na muzyce średniowiecznej, stopniowo przekonywał się coraz bardziej do studiów nad historią nauki, stwierdzając, że obie te dziedziny w podobny sposób wiążą się z matematyką. Po studiach rozpoczął pracę na Wydziale Historii Uniwersytetu w Chicago jako adiunkt, ale w roku 1982 przeniósł się na tamtejszy Wydział Astronomii i Astrofizyki, gdzie pozostał aż do przejścia na emeryturę w 2010 roku.
W swoich badaniach Noel Swerdlow koncentrował się na historii nauk matematycznych i astronomicznych od starożytności aż do XVII wieku, stając się z czasem światowym autorytetem w zakresie technicznych aspektów kopernikanizmu i matematyki astronomicznej epoki renesansu. Swerdlow pragnął przy tym nie tylko tłumaczyć prace Kopernika i innych dawnych uczonych, ale także umieszczać je we właściwym kontekście historycznym, wraz ze znaną wówczas matematyką, instrumentami obserwacyjnymi, obserwacjami i danymi, do jakich ci naukowcy mieli dostęp.
Noel Swerdlow słynął przy tym z dosyć niecodziennego podejścia do badań nad pracą dawnych ludzi nauki. Uważał, że współcześni badacze powinni zrozumieć matematykę używaną przez naukowców z innych epok – począwszy od starożytnych Babilończyków, a skończywszy na Keplerze. Jego przekłady i komentarze do dzieł Mikołaja Kopernika oraz innych zasłużonych astronomów to dziś ważne opracowania, wciąż bardzo popularne na całym świecie.
– [Swerdlow] potrafił wziąć jakiegoś klasycznego astronoma, nie tylko Galileusza czy Keplera, ale równie dobrze Babilończyka piszącego na glinianych tabliczkach, po czym zagłębić się w matematykę, której ten uczony używał, i zrozumieć ją na najgłębszym możliwym poziomie: jak on to robił i w jaki sposób myślał o pomiarach – wspomina profesor Rich Kron, wieloletni kolega Swerdlowa z Wydziału Astronomii i Astrofizyki. –Był klasą sam dla siebie – dodaje.
Z naszego, polskiego punktu widzenia powinniśmy też zwrócić uwagę na to, że prace profesora Swerdlowa obejmują między innymi opublikowany w 1973 roku przekład i szczegółowy komentarz do wczesnego dzieła astronomicznego Mikołaja Kopernika – Commentariolus (The Derivation and the First Draft of Copernicus's Planetary Theory: A Translation of the Commentariolus with Commentary) oraz dwutomowy traktat o matematyce w dziełach Kopernika (Mathematical Astronomy in Copernicus's De Revolutionibus, 1984) napisany wspólnie z Otto Neugebauerem. Za traktat ten Swerdlow i Neugebauer otrzymali Nagrodę Pfizera przyznawaną przez amerykańskie Towarzystwo Historii Nauki.
– Jego obszerne publikacje świadczyły o determinacji i dyscyplinie, z jakimi zajmował się tymi aspektami nauki, od astronomii babilońskiej aż po harmonię sfer. Wraz ze śmiercią Swerdlowa historia nauki traci jednego z największych badaczy. Jego wiedzę specjalistyczną trudno będzie odtworzyć przyszłym pokoleniom naukowców specjalizujących się w tej dziedzinie – podsumowuje Adrian Johns, profesor historii oraz konceptualnych i historycznych studiów nad nauką na Uniwersytecie w Chicago.
Czytaj więcej:
Opracowanie: Elżbieta Kuligowska
Źródło: Listy do Redakcji/news.uchicago.edu
Na zdjęciu: Noel Swerdlow/Photo by Van Urfalian/Caltech
