Przejdź do treści

Spojrzenie na wrześniowe niebo 2020

równonoc jesienna

"Gdy wrzesień z pogodą zaczyna, zwykle przez miesiąc pogoda trzyma"

To przysłowie budzi w nas nadzieję, iż po kapryśnym lecie czekać nas będzie czas pięknej, stabilnej i prawdziwie jesiennej pogody. Wrzesień, poza wydarzeniami historycznymi, związany jest w tym roku z powrotem dzieci i młodzieży do pandemicznie zreformowanych szkół, a na niebie to okres równowagi między długością dnia i nocy. Te ostatnie są już coraz dłuższe i często bezchmurne, co sprzyja obserwacjom astronomicznym. Parę ciekawych zjawisk będziemy mogli zaobserwować na wrześniowym niebie, a wszystko zależeć będzie od naszych możliwości obserwacyjnych. Postarajmy się w tym celu wykorzystać (z dala od miejskich świateł) wolny wieczór, aby chociaż przez chwilę spojrzeć w rozgwieżdżone niebo, by podziwiać - nawet gołym okiem - Drogę Mleczną, rozciągającą się przez cały nieboskłon, od północnego do południowego horyzontu.

Słońce

Korzystaliśmy z uroków tegorocznego lata, a tymczasem Słońce w swej wędrówce po ekliptyce systematycznie podążało ku równikowi niebieskiemu, przez co jego deklinacja - czyli wysokość nad równikiem - malała, a w związku z tym dni stawały się nieubłaganie coraz krótsze. Po południu, 22 września o godzinie 15:31, Słońce znajdzie się na równiku niebieskim - w punkcie Wagi, po czym "przejdzie" z półkuli północnej nieba na południową i tym samym rozpocznie się astronomiczna Jesień. Niezależnie od tego w Krakowie w dniu 1 września Słońce wschodzi o godzinie 5:55 a zachodzi o 19.23, natomiast 30 września wschodzi o godzinie 6:39 a zachodzi o 18:20, zatem w ciągu tego miesiąca ubędzie dnia w Małopolsce aż o 107 minut! Skutkiem istnienia zjawiska refrakcji w atmosferze ziemskiej wszystkie obiekty na niebie widzimy nieco wyżej niż są one w rzeczywistości, zatem faktyczne zrównanie długości dnia z nocą przypadnie dla nas dopiero na 25 września.

Jeśli chodzi o stan aktywności magnetycznej naszej gwiazdy, to w tym miesiącu, podobnie jak to było w wakacje, należy się spodziewać braku lub ewentualnie bardzo małej ilości plam, pochodni, czy protuberancji na tarczy naszej gwiazdy. Słońce znajduje się wciąż w stanie minimalnej aktywności, między 24 a 25 jedenastoletnim cyklem aktywności.

Księżyc

Natomiast ciemne, prawie bezksiężycowe noce, dogodne do obserwacji astronomicznych, wystąpią w trzecim tygodniu września, bowiem Księżyc rozpocznie ten miesiąc podążając do pełni, która przypadnie w dniu 2 IX o godzinie 07:22. Ostatnia kwadra wystąpi 10 IX o godz. 11:26, nów - 17 IX o 13.00, i pierwsza kwadra 24 IX o godzinie 03:55. Księżyc znajdzie się w apogeum (najdalej od Ziemi) 6 IX o godzinie 8, a w perygeum (najbliżej nas) będzie 18 IX o godzinie 16. Natomiast 6 IX Księżyc zakryje Marsa, ale w Polsce nad ranem widoczne będzie tylko ich wzajemne ścisłe zbliżenie na niebie, liczone w minutach łuku. Ponadto Księżyc zbliży się, ale na nieco większe odległości liczone w stopniach do: Wenus - 14 IX nad ranem i Jowisza - 25 IX nad ranem, a wieczorem tegoż dnia także do Saturna. Będzie zatem co obserwować, byle nam się odpowiednia pogoda trafiła.

Planety

Merkurego można będzie obserwować bardzo nisko nad zachodnim horyzontem nieba, przez cały wrzesień. Natomiast Wenus pełni rolę Jutrzenki i poprzedza wschód Słońca o dobre dwie i pół godziny. Mars gości w gwiazdozbiorze Ryb, gdzie przygotowuje się do opozycji ze Słońcem, która nastąpi 13 października, zatem widoczny jest teraz na wschodnim niebie od późnych godzin wieczornych. W gwiazdozbiorze Strzelca możemy obserwować na wieczornym niebie Jowisza ze wspaniałą gromadką galileuszowych księżyców. Za nim dzielnie kroczy na niebie Saturn, przystrojony w pierścienie, z satelitą Tytanem, co możemy podziwiać już przez niewielką lunetę. Saturn również gości w Strzelcu. Polecam szczególnie obserwacje zbliżeń Księżyca do tych gazowych planet w dniu 25 IX, rano do Jowisza, a wieczorem do Saturna. Uran będzie widoczny od północy w gwiazdozbiorze Byka, bowiem dopiero w dniu 31 X będzie w opozycji do Słońca. Natomiast w gwiazdozbiorze Wodnika, przez całą noc można obserwować Neptuna, który 11 IX będzie w opozycji do Słońca, ale do jego obserwacji trzeba się już posłużyć chociażby małą lunetką. Jego dostrzeżenie może nam ułatwić zbliżenie jasnego Księżyca w pełni do tej planety na odległość 4 stopni, dnia 2 IX o godzinie 23.

 

Czytaj więcej:

 

Opracowanie: Adam Michalec (MOA), Elżbieta Kuligowska

Źródło: MOA

Na zdjęciu: Równonoc jesienna to dzień, w którym dzień i noc trwają dokładnie tyle samo godzin. Do tego momentu na północnej półkuli Ziemi noc będzie krótsza niż dzień, a na półkuli południowej sytuacja będzie dokładnie odwrotna. To zdjęcie jest kompozycją godzinnych ekspozycji Słońca wykonanych nad miastem Bursa w Turcji, w dniach kluczowych pomiędzy jednym a drugim przesileniem. Dolne zdjęcia Słońca wykonano podczas przesilenia zimowego w grudniu 2007 roku, gdy Słońce wędrowało bardzo nisko nad horyzontem, a dni były krótkie. Ten brak ekspozycji słonecznej na danej półkuli odpowiada za pojawiającą się tam zimę. Górny pas "Słońc" to przesilenie letnie z czerwca 2008 roku, gdy Słońce unosiło się najwyżej ponad horyzontem na niebie i przebywało tam przez ponad 12 godzin. Ta obfitość słonecznego światła i ciepła daje lato. Pas pośredni to zdjęcia zrobione podczas równonocy wiosennej w marcu 2008 roku, ale Słońce podobnie wyglądałoby w dniu zbliżającej się równonocy jesiennej. Źródło: APOD.pl.

Reklama