Pierwszy raz od ostatniej misji Apollo w 1972 r. na Księżycu wylądował miękko amerykański sprzęt. Prywatny lądownik Nova-C „Odysseus” firmy Intuitive Machines dotknął powierzchni Księżyca w pobliżu bieguna południowego.
Firma Intuitive Machines stała się pierwszym prywatnym podmiotem, który miękko wylądował swoim statkiem kosmicznym na powierzchni Księżyca. Wcześniej dokonywały tego tylko agencje rządowe USA, Rosji, Chin, Indii i (w tym roku) Japonii.
Rakieta Falcon 9 wyniosła 15 lutego 2024 r. w kierunku Księżyca lądownik Nova-C „Odysseus” firmy Intuitive Machines. IM-1 to jedna z misji programu CLPS, w którym NASA funduje budowę lądowników przez prywatne firmy, by dostarczyć na nich eksperymenty na powierzchnię Księżyca. Pierwsza z takich misji – lądownik Peregrine firmy Astrobotic – niestety miał awarię i nie zdołał wykonać próby lądowania.
Wysłany lądownik Nova-C podróżował do Księżyca przez tydzień. W tym czasie misja przebiegała prawidłowo i miała tylko niewielkie problemy. Tuż po skierowaniu lądownika przez rakietę Falcon 9 w stronę Księżyca i odłączeniu się oprogramowanie statku odrzucało dane nawigacyjne ze szperaczy gwiazd, przez co nie było w stanie bez interwencji z Ziemi ustalić prawidłowej orientacji.
Potem wszystko przebiegało już pomyślnie. Krytycznym momentem misji było pierwsze testowe odpalenie silnika głównego na lądowniku. Jest to pierwszy silnik wysłany w przestrzeń kosmiczną, zasilany mieszanką ciekłego metanu i ciekłego tlenu. Pierwsze odpalenie nie tylko testowało silnik, ale wykonało też pierwszą korektę trajektorii. Potem w trakcie lotu w stronę Księżyca potrzebne były jeszcze dwie dodatkowe korekty, obie wykonane prawidłowo.
Lądownik Nova-C krótko po wypuszczeniu przez rakietę Falcon 9. Źródło: Intuitive Machines.
W końcu 21 lutego silnik główny wykonał najdłużej trwające odpalenie. Silnik działał przez 408 sekund, żeby wyhamować i dać się przejąć grawitacji Księżyca. Po tym manewrze lądownik znalazł się na wstępnej orbicie wokół Księżyca o wysokości 92 km.
22 lutego nadszedł dzień lądowania. Tuż przed planowanym manewrem pojawił się bardzo poważny problem. Okazało się, że nie działają poprawnie laserowe dalmierze używane przez system nawigacyjny do ustalania wysokości lądownika i obliczania jego przemieszczenia. Zespół kontroli misji musiał opóźnić lądowanie o około 2 godziny, wykonując nieplanowaną orbitę wokół Księżyca.
Na szczęście na pokładzie lądownika znajdował się eksperyment NASA, który miał testować technologię dopplerowskiego systemu LIDAR do oceny wysokości i prędkości statku. Zespół postanowił przygotować łatkę oprogramowania, przez którą system kontroli lotu lądownika korzystał z testowego sprzętu zamiast własnych sensorów.
Zdjęcie krateru Belkovich K, wykonane przez kamerę nawigacji optycznej na lądowniku Nova-C. Źródło: Intuitive Machines.
Szczęśliwie łatka zadziałała poprawnie. Lądownik wykonał manewr zejścia z orbity i hamowania do pionowego opadania. Następnie kontynuował zniżanie aż do miękkiego przyziemienia o 0:23 w nocy czasu polskiego.
Celem lądowania był krater Malapert A. Nie znamy jeszcze jednak dokładnego położenia lądownika i przypuszczamy, że zmiany w ostatniej chwili profilu lotu mogły wpłynąć na ostateczne miejsce przyziemienia.
Lądownik funkcjonuje prawidłowo na powierzchni Księżyca. Tuż po wylądowaniu czekaliśmy długo, bo 15 minut, aby móc potwierdzić działania statku. Problemy z komunikacją mogą wynikać ze złej orientacji lądownika (obrotu wzdłuż osi pionowej), uszkodzeń w wyniku lądowania, niepewności w lokalizacji czy samych warunków panujących w tym miejscu na Księżycu (Ziemia nisko nad horyzontem, interakcja fal radiowych z powierzchnią Księżyca).
Wiemy, że zespół pracuje nad ściągnięciem danych z lądowania (w tym pierwszych zdjęć) oraz ustaleniem dokładnego położenia, orientacji i ogólnego stanu. Dziś (23.02) w nocy czasu polskiego odbędzie się konferencja prasowa, na której powinniśmy dowiedzieć się więcej.
Na lądowniku znajduje się 6 instrumentów naukowych agencji NASA oraz 6 komercyjnych ładunków, o których pisaliśmy w poprzednim artykule.
Na podstawie: NASA/Intuitive Machines
Opracowanie: Rafał Grabiański
Na zdjęciu tytułowym: Lądownik Nova-C na orbicie wokół Księżyca. Źródło: Intuitive Machines.
