Obserwatorium Arecibo zarejestrowało jeden z najbardziej rzadkich i tajemniczych sygnałów z odległego Wszechświata, tzw. szybki rozbłysk radiowy (ang. fast radio burst, FRB), który trwał zaledwie 0,003 sekundy. FRB przypominają nieco rozbłyski gamma (GRB), które od kilku lat są intensywnie badane.
Dotychczas tylko pięć FRB zarejestrował Radioteleskop Parkes z Nowej Południowej Walii w Australii. Pierwszy z nich odkryto w 2. listopada w 2012 roku i formalnie jego odkrycie nie zostało ogłoszone. Naukowcy nie byli pewni autentyczności tego sygnału i podejrzewali, że był to tylko szum.
Sygnał FRB to pojedynczy krótkotrwały puls i jeśli nastawić radioteleskop w to samo miejsce, nic interesującego już tam się nie pojawia. Początkowo podejrzewano, że jest to po prostu wyjątkowe radiowe zakłócenie w Parkes. Jednak zarejestrowanie przez Arecibo podobnego sygnału znacznie bardziej wskazuje na jego astrofizyczne pochodzenie, niż tylko zwykłe zakłócenie.
Obserwatorium Arecibo to największy radioteleskop o pojedynczej czaszy, której średnica wynosi 300 m. Radioteleskop został wyposażony w instrumenty do poszukiwania pulsarów, galaktyk, obiektów z Układu Słonecznego oraz badania ziemskiej jonosfery.
Program PALFA (Pulsar Arecibo L-Band Feed Array) to przegląd nieba, którego celem jest poszukiwanie i badanie pulsarów. Rocznie w ramach tego przeglądu radioteleskop zbiera około 20 terabajtów danych. Specjalne oprogramowanie analizuje te dane w celu poszukiwania charakterystycznych pulsów. Niestety algorytm filtrujący wyłapuje nie tylko te pochodzenia pulsarowego, ale też dużo sygnałów wygenerowanych przez ludzi. Często więc naukowcy pracujący przy tym projekcie, zmuszeni są ręcznie weryfikować takie pulsy, by móc potwierdzić bądź wykluczyć ich astronomiczne pochodzenie. Właśnie jednym z takich pulsów okazał się FRB. Naukowcy oceniają, że zarejestrowany sygnał FRB wydaje się pochodzić spoza Drogi Mlecznej.
Na zdjęciu: Teleskop Arecibo zarejestrował krótki i tajemniczy sygnał radiowy, który wydaje się, że pochodzi spoza Drogi Mlecznej. Zdjęcie przedstawia optyczny obraz fragmentu gwiazdozbioru Woźnicy gdzie został zarejestrowany szybki rozbłysk radiowy: FRB 121102. Jego pozycję zaznaczono zielonym kółkiem. W jego sąsiedztwie, po lewej, widzimy pozostałość po wybuchu supernowej S147, a po prawej obszar formowania gwiazd, IC 410. Źródło: NAIC - Arecibo Observatory.
Astronomowie raczej są sceptycznie nastawieni do takich odkryć, tym bardziej, że do tej pory wszystkie odkrycia były dokonane tylko przez jeden radioteleskop w Parkes. Jednak ostatnie odkrycie dokonane przez Arecibo rzuca nowe światło na FRB i badacze przestali je traktować jak tylko ciekawy efekt instrumentalny, ale jako nowy, fascynujący i tajemniczy problem astrofizyczny. Konieczne jest zatem uruchomienie odpowiednich projektów badawczych, które będą poszukiwały tego typu zjawiska oraz je klasyfikowały. Dodatkowo poszukiwanie FRB należy również uwzględnić w projektowaniu radioteleskopów nowej generacji.
Czytaj więcej:
- Artykuł: Fast Radio Burst Discovered In The Arecibo Pulsar Alfa Survey, L. G. Spitler et al. 2014 ApJ 790 101 doi:10.1088/0004-637X/790/2/101
Źródło: Hubert Siejkowski | news.cornell.edu, scienceworldreport.com
Na zdjęciu: Obserwatorium Arecibo w Puerto Rico.
