VI Spotkanie im. Władysława Dziewulskiego

We wtorek 19 marca 2024 roku odbyło się VI Spotkanie im. Władysława Dziewulskiego zorganizowanie przez Koło Naukowe Studentów Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Studenci organizują Spotkania im. Władysława Dziewulskiego, aby upamiętnić pierwszy wykład o astronomii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, który został wygłoszony przez prof. Dziewulskiego w grudniu 1945r. Tworząc Spotkania przybliżają społeczności Uniwersytetu historie ludzi, którzy stworzyli go takim, jakim jest dzisiaj. Prowadząc spotkania z byłymi pracownikami Centrum Astronomii UMK, profesorkami i profesorami astronomii, starają się pokazać jak powstawało Obserwatorium, jaki panował kiedyś klimat podczas studiowania, z jakimi problemami musieli się zmierzyć. Wierzą, że przez rozmowę z nimi są w stanie zarazić odbiorców pasją do obserwacji kosmosu.

Władysław Dziewulski urodził się w Warszawie w 1878 roku. W 1919 r. został profesorem astronomii Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Po wojnie, w lipcu 1945 r. przybył do Torunia, gdzie został profesorem astronomii i prorektorem nowej uczelni. Prof. Dziewulski był organizatorem i kierownikiem Obserwatorium Astronomicznego UMK w Piwnicach. Pod jego nadzorem wzniesiono pierwsze budynki Obserwatorium, zainstalowano pierwszy teleskop i w 1949 r. rozpoczęto fotografowanie nieba, posadzono drzewa i krzewy, tworząc w Obserwatorium piękny park. Do czasu przejścia na emeryturę (w wieku 82 lat) prowadził wykłady dla studentów astronomii, fizyki, matematyki i geografii. Jego dorobek naukowy to 236 prac z zakresu mechaniki nieba, fotometrii, astronomii gwiazdowej i historii astronomii. Prof. Dziewulski cieszył się niezwykłym autorytetem w środowisku naukowym. Odznaczał się ujmującą prostotą, naturalnością oraz ogromną życzliwością wobec drugiego człowieka.

Gościem tegorocznego spotkania był prof. Romuald Tylenda, pracownik Centrum Astronomii Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk. Profesor Tylenda rozpoczął swoją przygodę z astronomią w 1965 r. od studiów w Toruniu. Obroniwszy tam pracę magisterską, dotyczącą radiowych obserwacji Słońca, podjął pracę na Uczelni. Pracę doktorską obronił w 1976 r., po czym wyjechał na stypendium w Oksfordzie. Po powrocie, w 1979r., rozpoczął pracę w Centrum Astronomii Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk. Jego zainteresowania naukowe obejmowały dyski akrecyjne oraz mgławice planetarne. W 2002 r. prof. Tylenda zainteresował się zjawiskiem rozbłysków nowych czerwonych. Po intensywnych badaniach zaproponował hipotezę mającą na celu rozwiązanie zagadki: źródłem rozbłysków nowych czerwonych miała być koalescencja, łączenie się dwóch gwiazd. Ostateczny dowód obserwacyjny prof. Tylenda przedstawił w 2011 r., opierając się m. in. o dane z polskiego projektu OGLE. W roku 2021 profesor Romuald Tylenda otrzymał Medal Bohdana Paczyńskiego za wybitny dorobek naukowy, nagrodę przyznawaną przez Polskie Towarzystwo Astronomiczne.

prof. Romuald Tylenda z Medalem Bohdana Paczyńskiego

^{prof. Romuald Tylenda z Medalem Bohdana Paczyńskiego}

Podczas spotkania prof. Tylenda przedstawił prezentacje o historii Uniwersytetu i Obserwatorium oraz tematyce swoich badań naukowych. Między referatami obejrzeliśmy komediowy film fabularny "The terrible night" nakręcony w roku 1972 przez profesora Tylendę w Obserwatorium w Piwnicach. W filmie występują także inni profesorowie toruńscy, wtedy jeszcze: mgr Andrzej Strobel, mgr Jacek Krełowski oraz mgr Stanisław Krawczyk. Profesor opatrzył seans unikatowymi komentarzami, dzięki czemu mogliśmy się lepiej wczuć w klimat Obserwatorium tamtych lat. Wspaniała gra aktorska pracowników Instytutu Astrofizyki, niezwykłe efekty specjalne oraz pomysłowy scenariusz, który nie zestarzał się przez 50 lat (!) zapewniły wszystkim świetną zabawę. Salwom śmiechu nie było końca.

Spotkanie zakończyło się podziękowaniami oraz małym poczęstunkiem, przy którym zostało kilka osób, dalej dyskutując na temat obejrzanego filmu oraz wspominając Bal Astronoma i inne wydarzenia z dawnych lat historii toruńskiej.

Kadr z filmu "The terrible night", Henry Draper Pictures