Przejdź do treści

Spojrzenie w majowe niebo 2019

Droga Mleczna, wiosna 2019

„Ciepły i słoneczny maj – gwarantuje  pełen  urodzaj”. Chcielibyśmy, aby tak wiosennie, zielono, ciepło i kwitnąco było non stop. Życzmy nie tylko obserwatoriom dużo bezchmurnego nieba, bowiem firmament – przy coraz to krótszych nocach – szykuje nam przeróżne niespodzianki.

Słońce, aktualnie o małej aktywności magnetycznej, przejdzie 21 maja o godz. 16.40, ze znaku Byka w znak Bliźniąt. Nadal mozolnie wznosi się po Ekliptyce, coraz to wyżej ponad Równik Niebieski – ale już wolniej niż w kwietniu – tak że w ciągu tego miesiąca w Małopolsce przybędzie dnia o 80 minut. W dniu 1 maja Słońce będzie „pracowało” w przysłowiowym pocie czoła przez 14 godzin i 42 minuty – wschodzi w Krakowie o 5.17, a zachodzi o 19.59. Natomiast ostatniego dnia maja dzień w Małopolsce będzie trwał aż 16 godzin i 2 minuty, a będzie wciąż jeszcze krótszy od najdłuższego dnia w roku tylko o 21 minut.

Obserwacje Słońca w minionych miesiącach wskazują na jego bardzo małą aktywność magnetyczną związaną z obecnością naszej gwiazdy w minimum, kończącym 24 i jednocześnie rozpoczynającym 25 cykl jego aktywności. Odkrycie 11 letniego cyklu aktywności Słońca zawdzięczamy aptekarzowi Samuelowi Schwabe, który dzięki prowadzonym obserwacjom plam słonecznych już w 1844 roku zwrócił uwagę na cykliczność ich występowania na Słońcu. Późniejsze obserwacje naszej gwiazdy wykonane przez Rudolfa Wolfa i jego dalsza praca z archiwalnymi obserwacjami pozwoliły na skompletowanie dużej próbki danych obserwacyjnych dla plam, obejmujących okres od połowy XVIII wieku. Oficjalnie w heliofizyce to rok 1749 został przyjęty za koniec zerowego i początek pierwszego cyklu – stąd mówimy, że teraz powoli rozpoczyna się już 25 cykl aktywności Słońca.

Jeśli zaś chodzi o Księżyc, to w pierwszej dekadzie miesiąca będziemy mieli dobre, choć krótkie noce obserwacyjne, bowiem kolejność faz Księżyca w maju jest następująca:

  • nów – 5 V o godzinie 00.46
  • pierwsza kwadra – 12 V o godzinie 03.12
  • pełnia – 18 V o godzinie 23.11
  • ostatnia kwadra – 26 V o godzinie 18.34. 

 

Najbliżej Ziemi (w perygeum) znajdzie się Księżyc 13 V o godz. 24, a najdalej od nas (w apogeum) będzie 26 V o godz. 15. Księżyc w tym miesiącu zakryje Saturna (tuż przed północą 22 V) oraz planety karłowate: Westę dwukrotnie: 2 V o godz. 15 i 30 V przed północą, Ceres 19 V o godz. 20 i Plutona 23 V o godz. 6. Wszystkie te piękne zjawiska niestety nie będą w Polsce widoczne.

Widoczność planet

  • Merkurego możemy dostrzec wczesnym rankiem, nisko na południowo-wschodnim niebie, tylko przez pierwszy tydzień maja, potem skryje się w promieniach Słońca, by pojawić się dopiero z początkiem czerwca na wieczornym niebie.
  • Błyszcząca Wenus przez cały miesiąc widoczna jest nisko nad wschodnim horyzontem, zaledwie o niecałą godzinę poprzedzając wschód Słońca.
  • Mars widoczny będzie na niebie wieczornym, do ponad godziny po zachodzie Słońca. W połowie maja przejdzie z gwiazdozbioru Byka do Bliźniąt, by tam w drugim dniu tegorocznego lata zbliżyć się do Polluksa, najjaśniejszej gwiazdy w tej konstelacji.
  • Jowisza, z jego charakterystycznym cyklonem – czerwoną plamą na południowej półkuli, wraz z gromadką czterech najjaśniejszych satelitów odkrytych przez Galileusza, goszczącego obecnie w gwiazdozbiorze Wężownika, można będzie obserwować przez cały miesiąc już na dwie godziny przed północą.
  • Podobnie Saturna z pięknie prezentującymi się pierścieniami, świecącego teraz na tle gwiazdozbioru Strzelca, możemy obserwować w drugiej połowie nocy. Po północy z 22/23 V można ponadto zaobserwować nad wschodnim horyzontem zbliżenie się Księżyca do tej planety.
  • Uran przebywa w gwiazdozbiorze Barana, będzie go można dostrzec przed świtem na wschodnim niebie, ale dopiero w drugiej połowie maja.
  • Ponad godzinę wcześniej niż Słońce, w gwiazdozbiorze Wodnika wschodzi Neptun. Obie te „poranne” planety dostrzeżemy jednak tylko z pomocą lornetki, i to przy sprzyjających warunkach pogodowych.

 

W pierwszej dekadzie maja promieniują jasne i szybkie meteory z roju Akwarydów. Meteory te to pozostałość warkocza komety Halley’a. Radiant meteorów leży na równiku niebieskim, na granicy gwiazdozbiorów Wodnika, Ryb i Pegaza. Tegoroczne maksimum jego aktywności przypada na noc z 5-tego na 6-tego maja, a w obserwacjach tych nie będzie nam przeszkadzał Księżyc, wówczas będący jedynie dobę po nowiu.

Do innych zjawisk szczególnie polecanych do obserwacji w tym miesiącu należą majowe wschody i zachody Słońca. Nie zapominajmy ani przez chwilę, podczas tych przechadzek po Ziemi – zerkając w górę – o rzeczywistości i nie zawsze bezchmurnym niebie, bowiem przypomnę tu Państwu staropolskie przysłowie:

„Na Ziemi maj, naszemu życiu raj”.

 

Adam Michalec

MOA w Niepołomicach, 1 kwietnia 2019   

Na zdjęciu: Droga Mleczna północną wiosną
Źródło i prawa autorskie: Taha Ghouchkanlu (TWAN) | APOD. Więcej na APOD.pl.

Reklama