NASA przerwała odliczanie do pierwszego startu superciężkiej rakiety SLS ze statkiem Orion. Bezpośrednim powodem anulowania podejścia był problem w przygotowaniu do lotu jednego z silników dolnego stopnia rakiety.
NASA i międzynarodowi partnerzy planują wykonanie pierwszej misji programu Artemis. W ramach misji Artemis 1 rakieta SLS wyniesie statek Orion w lot na orbitę wokół Księżyca. Statek następnie po ponad miesięcznym locie wróci na Ziemię. Jest to misja jeszcze bez załogi na pokładzie statku Orion, ale jeżeli przebiegnie prawidłowo to już w kolejnej misji agencja NASA chce wysłać w przelot obok Księżyca ludzi.
Przeczytaj też: Wszystko, co musisz wiedzieć o misji księżycowej Artemis 1
Przygotowania do pierwszego lotu SLS
Pierwszą próbę startu rakiety SLS przeprowadzono 29 sierpnia 2022 r. Rakieta już od 16 sierpnia znajdowała się na wyrzutni startowej SLC-39B na terenie kosmodromu Kennedy Space Center na Florydzie.
Oficjalne odliczanie do startu zaczęło się już 27 sierpnia o 15:53 czasu polskiego. Wtedy pierwsza zmiana zespołów kontrolujących start została wezwana do konsol. Prognozy pogody dawały 80% szans na korzystne warunki w dniu startu. Zgodę na tankowanie nie wydano jednak zgodnie z harmonogramem. Przyczyną były lokalne burze występujące w pobliżu kosmodromu.
Rakieta SLS przygotowywana 29 sierpnia do rozpoczęcia tankowania. Źródło: NASA/Joel Kowsky.
Gdy pogoda się nieco poprawiła, po 8.00 rano czasu polskiego (czyli około godzinę po przewidzianym czasie) dano zielone światło do tankowania rakiety. Cała procedura miała potrwać 3-4 godzin. Najpierw zaczęto wypełniać zbiornik ciekłego tlenu w Głównym Członie, kilkanaście minut później rozpoczęło się też tankowanie tego stopnia ciekłym wodorem. Już po chwili wystąpił problem z wykryciem wycieku wodoru na linii tankowania, co przerwało procedurę.
Około godziny 10.00 spróbowano ponowić tankowanie, wykonując ręcznie procedurę ponownego schłodzenia linii. Operacja się udała i Główny Człon zaczął być tankowany ciekłym wodorem w normalnym tempie. 3,5 h przed startem zbiorniki w dolnym stopniu były już praktycznie napełnione – jednak z ponad godzinnym opóźnieniem.
W tym samym czasie tankowano górny stopień ICPS, który zasilany jest tą samą mieszanką paliwową: ciekłym wodorem i ciekłym tlenem. W przypadku górnego stopnia uzupełnianie zbiorników przebiegało sprawnie.
Rakieta SLS podczas tankowania 29 sierpnia 2022 r. Źródło: NASA/Joel Kowsky.
Przerwane odliczanie
Na zespół misji czekał newralgiczny test wprowadzenia ciekłego wodoru do systemu napędowego Głównego Członu – to w celu przygotowania termicznego silników do działania. Test ten nie był przeprowadzony podczas próbnego tankowania w czerwcu, bo wykryto wtedy wyciek w linii odprowadzającej odparowujący wodór z silników.
Wprowadzenie ciekłego wodoru do silników RS-25D sprawdzić miało więc, czy wyciek wykryty w czerwcu został poprawnie naprawiony w budynku integracji pionowej VAB. Jedynym sposobem upewnienia się o szczelności jest tankowanie rakiety ciekłym wodorem. Ciekły wodór ma bardzo niewielkie rozmiary cząsteczek, przez co penetruje najmniejsze szczeliny i jego wycieki bardzo ciężko weryfikować innymi metodami niż rzeczywistym tankowaniem.
Dolna część rakiety z sekcją silnikową Głównego Członu po środku. Zdjęcie zrobiono podczas odliczania 29 sierpnia 2022 r. Źródło: NASA.
Niestety, wtedy wystąpił problem. Jeden z czterech silników RS-25D nie uzyskał odpowiednich parametrów podczas wprowadzenia do niego ciekłego wodoru. Od 12.00, około 2,5h przed rozpoczęciem okna startowego, trwała więc walka z czasem, by naprawić problem z silnikiem.
Zastosowano kilka procedur, ale za każdym razem silnik nr 3 nie osiągał zakładanych parametrów. Zespół wstrzymał około 13.30 odliczanie, a godzinę później oficjalnie odwołał próbę startu.
Co teraz?
Na kolejną próbę startu rakiety SLS będziemy musieli poczekać co najmniej do 2 września. To wtedy wyznaczono najbliższą zapasową datę w obrębie obecnego okna startowego rozciągającego się do 6 września. Jeśli udałoby się przygotować rakietę do startu 2 września, to okno startowe w tym dniu zaczyna się o 18.48 czasu polskiego i trwa 2 godziny.
Ostatni termin w obecnym oknie startowym wyznaczono na 5 września. Wtedy rakieta musiałaby wystartować w czasie 90-minutowego okresu zaczynającego się o 23.12 czasu polskiego.
Kiedy rzeczywiście nastąpi druga próba, zależy od rezultatu inspekcji rakiety i prognozy pogody. Zespół naziemny musi zweryfikować przyczynę usterki i ustalić, czy da się ją naprawić na wyrzutni startowej.
Kormoran i czapla na tle stanowiska SLC-39B, na którym znajduje się rakieta SLS. Źródło: NASA/Keegan Barber.
Rakieta SLS nie może startować w dowolnym momencie. Wymagane jest spełnienie całej serii warunków: odpowiedniej pozycji Księżyca względem Ziemi, wymogów dotyczących trajektorii lotu statku Orion i nawet czasu, w którym statek Orion wracałby z podróży kosmicznej na Ziemię.
Jeśli okaże się, że rakieta musi wrócić do budynku integracji VAB w celu dokonania napraw albo wymian któregoś z elementów, to start opóźni się co najmniej do następnego okna startowego, które zaczyna się 20 września i trwa do 4 października.
Więcej informacji:
Na podstawie: NASA/ESA
Opracował: Rafał Grabiański
Na zdjęciu tytułowym: Rakieta SLS na tle wschodzącego Słońca podczas odliczania do misji Artemis 1 29 sierpnia 2022 r. Źródło: NASA.
