Urania nr 1/2017
Spis treści
Słowo wstępne do numeru
Artykuły
Narodziny światów. Z prochu powstałeś... czyli chemia kosmosu, Darek Lis, Agata Karska, Ewine van Dishoeck
Od XVIII wieku wiemy, że Droga Mleczna jest galaktyką, a od czasów Edwina Hubble’a, że nie jest ona jedyną. Dziś szacujemy, że we Wszechświecie istnieje kilkaset miliardów galaktyk i każda z nich zawiera kilkaset miliardów gwiazd. Żyjemy zatem na małej planecie, krążącej wokół przeciętnej gwiazdy położonej na obrzeżach Galaktyki i od wielu lat zadajemy sobie pytanie: czy nasz Układ Słoneczny jest jakimś zjawiskiem wyjątkowym we Wszechświecie?
Śladami gromad galaktyk. Czym są i jak je poszukiwać?, Bartosz Lew
19 lutego 1924 roku Edwin Hubble w liście do Harlowa Shapleya zamieścił wykres krzywej blasku cefeidy, którą znalazł w galaktyce M31 — wynikało z niego, że M31 nie jest, jak ówcześnie sądzono, mgławicą krążącą gdzieś na peryferiach naszej Galaktyki, ale niezależną galaktyką leżącą daleko poza niegdyś wyznaczonymi granicami Drogi Mlecznej. Shapley skomentował ten wynik następująco: „Oto list, który zniszczył mój Wszechświat”. Szybko zorientowano się, że galaktyki grupują się, tworząc dużo większe struktury — gromady galaktyk. Obecnie wiemy, że najdalsza z nich, CL J1001+0220 znajduje się w odległości około 11 miliardów lat światła od Ziemi. Dzięki gromadom galaktyk możemy sięgać bardzo głęboko w historię Wszechświata.
Roland we włościach Sędziwoja Pałuki. OZMA XX - jubileusz najstarszego zlotu miłośników astronomii w Polsce, Przemysław Rudź
Trochę żartobliwym tonem przekazuję przyszłym organizatorom naszych spotkań, o co w tym całym zamieszaniu chodzi. My wszyscy, tak zwani miłośnicy astronomii, jesteśmy ludźmi trochę nawiedzonymi. Warto się spotkać w gronie równie szurniętych osobników po to, by przez kilka dni zlotu poczuć się NORMALNIE.
Żarłoczna czarna dziura. OGLE16aaa - błysk rozrywanej gwiazdy, Łukasz Wyrzykowski, Aleksandra Hamanowicz
Gwiazdy orbitujące w pobliżu centrum galaktyki mogą zostać przechwycone i rozerwane przez siły pływowe centralnej czarnej dziury. Część materiału zostaje wyrzucona w przestrzeń, pozostałości spadają na czarną dziurę, wywołując jasny błysk, który może utrzymywać się nawet przez kilka lat. Obserwacje takich rozbłysków pozwalają nam zbadać własności supermasywnych czarnych dziur.
Nie tylko teleskopy
Filozofia Hellera w opinii młodych intelektualistów
Almanach Astronomiczny na rok 2017
Sylwetki
Hieronim Hurnik (1919-2016) - Uśmiech Profesora
John Glenn (1921-2016) - pierwszy Amerykanin na orbicie
Czytelnicy obserwują
Obserwacje tranzytów planet pozasłonecznych, Gabriel Murawski, Adam Tużnik
Astronomowie zawodowi odkryli już bardzo wiele planet. Część tych obiektów ma orbity tak ustawione względem nas, że są możliwe obserwacje osłabień blasku gwiazdy na skutek przejścia przed nią planety. Tego typu obserwacje są obecnie także w zasięgu sprzętu, którym dysponują miłośnicy astronomii. Zachęcamy do własnych prób obserwacji tranzytów dla znanych egzoplanet!
100 lat PTMA
Komety z epoki kamienia łupanego, Andrzej Kajetan Wróblewski
W 1995 r. ukazał się pierwszy numer biuletynu PTMA „Komeciarz” pod redakcją Tomasza Ściężora i Janusza Płeszki. Ostatni, 48. numer był dodatkiem do jednej z ubiegłorocznych „Uranii”. Od kilku numerów „komeciarskie” strony znajdujemy w każdym. Historia obserwacji komet przez członków Towarzystwa jest jednak o wiele dłuższa.
Dawno temu w... "Uranii"
Obserwacje jasnych meteorów w lecie 1936 r.
Kronika
październik - listopad 2016
W kraju
OFAFA 2016 zakończona!
Astropodróże
Księżycowy skarbiec. Alpejska niespodzianka, Wieńczysław Bykowski
Liechtenstein jest jednym z najmniejszych państw świata. To niewielkie księstwo, zagubione między alpejskimi szczytami Austrii i Szwajcarii, zawdzięcza swój byt kilku zbiegom okoliczności i woli jednego z najbogatszych rodów szlacheckich dawnej monarchii Habsburgów. Skrywa też mało znany, kosmiczny sekret.
Ciekawe strony internetowe...
360 stopni albo panorama inaczej
W skrócie
Międzynarodowa Unia Astronomiczna zaakceptowała oficjalnie 227 nazw gwiazd
Szybkie błyski radiowe: nieco bliżej rozwiązania piętnastoletniej zagadki
Polacy odkryli pierwszą supernową w roku 2017
Astrofotografia amatorska
Blisko Księżyca
Ciemne niebo
Pył zasłania gwiazdy
Jak ciemne jest niebo nad naszym miastem?
Szkoła astropejzażu (13)
Filtry gwiazdkowe (dyfrakcyjne) w astropejzażu
CYRQLARZ No 219
Podstawy nauki o meteorytach
Komeciarz
Rok komet króktookresowych
Kącik olimpijczyka
Międzynarodowy sukces polskiej reprezentacji
Rozwiązanie zadania teoretycznego X Międzynarodowej Olimpiady Astronomii i Astrofizyki (IOAA)
Młodzi badacze
XLIII OMSA - zaproszenie
Kalendarz astronomiczny
Niebo w marcu i kwietniu 2017
Spójrz w niebo: Z dala od Drogi Mlecznej
Astronomia i muzyka
Odeseja kosmiczna Bowiego
Obserwator Słońca
O Słońcu nad jeziorem Bachotek
Raport nr 11/2016
Raport nr 12/2016
Inne materiały
Czytelnicy wybrali najlepszą okładkę Uranii w roku 2016
Konkurs na fotki z Uranią
Relaks - krzyżówka
Astrożarty Jacka D.
Poczta
Zaproszenia, zloty, obozy, konkursy, spotkania, wykłady, wystawy
Słowo wstępne do numeru
Artykuły
Narodziny światów. Z prochu powstałeś... czyli chemia kosmosu, Darek Lis, Agata Karska, Ewine van Dishoeck
Od XVIII wieku wiemy, że Droga Mleczna jest galaktyką, a od czasów Edwina Hubble’a, że nie jest ona jedyną. Dziś szacujemy, że we Wszechświecie istnieje kilkaset miliardów galaktyk i każda z nich zawiera kilkaset miliardów gwiazd. Żyjemy zatem na małej planecie, krążącej wokół przeciętnej gwiazdy położonej na obrzeżach Galaktyki i od wielu lat zadajemy sobie pytanie: czy nasz Układ Słoneczny jest jakimś zjawiskiem wyjątkowym we Wszechświecie?
Śladami gromad galaktyk. Czym są i jak je poszukiwać?, Bartosz Lew
19 lutego 1924 roku Edwin Hubble w liście do Harlowa Shapleya zamieścił wykres krzywej blasku cefeidy, którą znalazł w galaktyce M31 — wynikało z niego, że M31 nie jest, jak ówcześnie sądzono, mgławicą krążącą gdzieś na peryferiach naszej Galaktyki, ale niezależną galaktyką leżącą daleko poza niegdyś wyznaczonymi granicami Drogi Mlecznej. Shapley skomentował ten wynik następująco: „Oto list, który zniszczył mój Wszechświat”. Szybko zorientowano się, że galaktyki grupują się, tworząc dużo większe struktury — gromady galaktyk. Obecnie wiemy, że najdalsza z nich, CL J1001+0220 znajduje się w odległości około 11 miliardów lat światła od Ziemi. Dzięki gromadom galaktyk możemy sięgać bardzo głęboko w historię Wszechświata.
Roland we włościach Sędziwoja Pałuki. OZMA XX - jubileusz najstarszego zlotu miłośników astronomii w Polsce, Przemysław Rudź
Trochę żartobliwym tonem przekazuję przyszłym organizatorom naszych spotkań, o co w tym całym zamieszaniu chodzi. My wszyscy, tak zwani miłośnicy astronomii, jesteśmy ludźmi trochę nawiedzonymi. Warto się spotkać w gronie równie szurniętych osobników po to, by przez kilka dni zlotu poczuć się NORMALNIE.
Żarłoczna czarna dziura. OGLE16aaa - błysk rozrywanej gwiazdy, Łukasz Wyrzykowski, Aleksandra Hamanowicz
Gwiazdy orbitujące w pobliżu centrum galaktyki mogą zostać przechwycone i rozerwane przez siły pływowe centralnej czarnej dziury. Część materiału zostaje wyrzucona w przestrzeń, pozostałości spadają na czarną dziurę, wywołując jasny błysk, który może utrzymywać się nawet przez kilka lat. Obserwacje takich rozbłysków pozwalają nam zbadać własności supermasywnych czarnych dziur.
Nie tylko teleskopy
Filozofia Hellera w opinii młodych intelektualistów
Almanach Astronomiczny na rok 2017
Sylwetki
Hieronim Hurnik (1919-2016) - Uśmiech Profesora
John Glenn (1921-2016) - pierwszy Amerykanin na orbicie
Czytelnicy obserwują
Obserwacje tranzytów planet pozasłonecznych, Gabriel Murawski, Adam Tużnik
Astronomowie zawodowi odkryli już bardzo wiele planet. Część tych obiektów ma orbity tak ustawione względem nas, że są możliwe obserwacje osłabień blasku gwiazdy na skutek przejścia przed nią planety. Tego typu obserwacje są obecnie także w zasięgu sprzętu, którym dysponują miłośnicy astronomii. Zachęcamy do własnych prób obserwacji tranzytów dla znanych egzoplanet!
100 lat PTMA
Komety z epoki kamienia łupanego, Andrzej Kajetan Wróblewski
W 1995 r. ukazał się pierwszy numer biuletynu PTMA „Komeciarz” pod redakcją Tomasza Ściężora i Janusza Płeszki. Ostatni, 48. numer był dodatkiem do jednej z ubiegłorocznych „Uranii”. Od kilku numerów „komeciarskie” strony znajdujemy w każdym. Historia obserwacji komet przez członków Towarzystwa jest jednak o wiele dłuższa.
Dawno temu w... "Uranii"
Obserwacje jasnych meteorów w lecie 1936 r.
Kronika
październik - listopad 2016
W kraju
OFAFA 2016 zakończona!
Astropodróże
Księżycowy skarbiec. Alpejska niespodzianka, Wieńczysław Bykowski
Liechtenstein jest jednym z najmniejszych państw świata. To niewielkie księstwo, zagubione między alpejskimi szczytami Austrii i Szwajcarii, zawdzięcza swój byt kilku zbiegom okoliczności i woli jednego z najbogatszych rodów szlacheckich dawnej monarchii Habsburgów. Skrywa też mało znany, kosmiczny sekret.
Ciekawe strony internetowe...
360 stopni albo panorama inaczej
W skrócie
Międzynarodowa Unia Astronomiczna zaakceptowała oficjalnie 227 nazw gwiazd
Szybkie błyski radiowe: nieco bliżej rozwiązania piętnastoletniej zagadki
Polacy odkryli pierwszą supernową w roku 2017
Astrofotografia amatorska
Blisko Księżyca
Ciemne niebo
Pył zasłania gwiazdy
Jak ciemne jest niebo nad naszym miastem?
Szkoła astropejzażu (13)
Filtry gwiazdkowe (dyfrakcyjne) w astropejzażu
CYRQLARZ No 219
Podstawy nauki o meteorytach
Komeciarz
Rok komet króktookresowych
Kącik olimpijczyka
Międzynarodowy sukces polskiej reprezentacji
Rozwiązanie zadania teoretycznego X Międzynarodowej Olimpiady Astronomii i Astrofizyki (IOAA)
Młodzi badacze
XLIII OMSA - zaproszenie
Kalendarz astronomiczny
Niebo w marcu i kwietniu 2017
Spójrz w niebo: Z dala od Drogi Mlecznej
Astronomia i muzyka
Odeseja kosmiczna Bowiego
Obserwator Słońca
O Słońcu nad jeziorem Bachotek
Raport nr 11/2016
Raport nr 12/2016
Inne materiały
Czytelnicy wybrali najlepszą okładkę Uranii w roku 2016
Konkurs na fotki z Uranią
Relaks - krzyżówka
Astrożarty Jacka D.
Poczta
Zaproszenia, zloty, obozy, konkursy, spotkania, wykłady, wystawy