Firma Virgin Galactic wykona w niedzielę pierwszy lot suborbitalny z wieloma pasażerami na pokładzie swojego rakietoplanu SpaceShipTwo. W locie weźmie udział założyciel firmy, multimiliarder Richard Branson. W tym artykule podsumowujemy wszystko co musicie wiedzieć o tym locie.
Co się wydarzy?
11 lipca 2021 r. firma Virgin Galactic należąca do multimiliardera Richarda Bransona wykona pierwszy suborbitalny lot załogowy z kilkuosobową obsadą w kabinie pasażerskiej swojego rakietoplanu SpaceShipTwo Unity (VSS Unity). Na pokładzie statku znajdzie się sam założyciel firmy, trzech pracowników i dwóch pilotów – łącznie 6 osób.
Firma Virgin Galactic od kilkunastu lat rozwija system rakietowy, który ma umożliwić wykonywanie komercyjnych lotów suborbitalnych, w których kosmiczni turyści mogą przez kilka minut doświadczyć stanu nieważkości i podziwiać naszą planetę z wysokości powyżej 80 km.
Start zostanie przeprowadzony z portu kosmicznego firmy Spaceport America w stanie Nowy Meksyk. Transmisja online ze startu rozpocznie się o 16:30 czasu polskiego. Na pokładzie rakietoplanu znajdować się wtedy już będzie dwóch pilotów i czterech pasażerów. Transmisji towarzyszyć będzie wiele atrakcji. Całość poprowadzi znany amerykański prezenter telewizyjny Stephen Colbert, a gośćmi będą m.in.: wokalista Khalid i kanadyjski astronauta Chris Hadfield.
Rakietoplan VSS Unity podczas lotu z uruchomionym silnikiem. Źródło: Virgin Galactic.
Na czym polega lot suborbitalny?
Loty suborbitalne to loty osiągające przestrzeń kosmiczną, ale nie wchodzące na orbitę wokół Ziemi. To znaczy, że rakieta/wysyłany statek nie osiągają w przestrzeni kosmicznej dostatecznej prędkości poziomej, aby okrążać Ziemię bez korzystania z napędu.
W locie suborbitalnym osiągamy dwie rzeczy, które są interesujące z punktu widzenia turysty kosmicznego. Po pierwsze statek przekracza coraz rzadsze warstwy atmosfery, ostatecznie dolatując nad umowną linię oznaczającą granicę kosmosu. Z takiej wysokości można podziwiać naszą planetę w sposób, który nie sposób odtworzyć inaczej.
Po drugie załoga doświadcza w takim locie stanu nieważkości. Od momentu wyłączenia silników, podczas wspinaczki do apogeum (najwyższego punktu trajektorii), aż do zniżania i momentu, w którym atmosfera zaczyna wyhamowywać nasz statek doświadczamy nieważkości. Dzieje się tak, ponieważ de facto razem ze statkiem spadamy swobodnie i oddziałuje na nas jedynie grawitacja. Można to porównać do znalezienia się w spadającej windzie. W układzie odniesienia windy jesteśmy nieważcy i również podczas lotu swobodnego statku kosmicznego przez kilka minut doświadczamy identycznego stanu.
VSS Unity podwieszony pod samolotem VMS Eve. Źródło: Virgin Galactic.
Jak będzie wyglądać lot Unity 22?
Lot został nazwany Unity 22 z uwagi na to, że będzie to 22 lot w powietrze rakietoplanu VSS Unity. Do tych lotów zaliczają się też próby bez użycia silnika rakietowego, będzie to dopiero jego 4. lot kosmiczny.
Około godziny 15:30 załoga misji wejdzie na pokład rakietoplanu VSS Unity, podwieszonego pod samolotem-matką WhiteKnightTwo VMS Eve. W momencie rozpoczęcia transmisji około 16:30 VMS Eve wystartuje z kosmodromu Spaceport America.
Następnie samolot zacznie wznoszenie do wysokości startu rakietoplanu. W odpowiednim miejscu i na odpowiedniej wysokości około 15 km VSS Unity zostanie wypuszczony przez samolot. Chwilę później uruchomi swój hybrydowy silnik rakietowy, którym rozpocznie fazę przyspieszania i lotu suborbitalnego.
Silnik następnie zakończy pracę i VSS Unity zacznie swobodnie wznosić się powyżej wysokości 80 km. Wtedy piloci z załogą w kabinie pasażerskiej odczują przez kilka minut stan nieważkości.
Po uczuciu nieważkości cała załoga ponownie przypnie się do swoich foteli i rozpocznie powrót na Ziemię. Rakietoplan wejdzie w atmosferę, która go wyhamuje i pozwoli szybowcowym lotem powrócić na pas startowy w Spaceport America.
Historia Virgin Galactic
Początki
Firma Virgin Galactic została założona w 2004 r. przez multimiliardera Richarda Bransona. Zakładano zbudowanie rakietoplanu SpaceShipTwo, który będzie powiększoną wersją SpaceShipOne – statku kosmicznego zaprojektowanego i zbudowanego przez firmę Scaled Composites, który z powodzeniem wykonał pierwszy komercyjny lot do granicy kosmosu w 2004 r. i wygrał konkurs Ansari X Prize.
SpaceShipOne mógł przewozić maksymalnie 3 osoby, jego powiększony następca miał zabierać więcej, aby móc świadczyć usługi suborbitalnych lotów turystycznych. Po założeniu Virgin Galactic pierwsze zapowiedzi mówiły o wykonaniu pierwszych komercyjnych lotów już w 2008 r. Tak się jednak nie stało.
Jeszcze przed ukończeniem budowy pierwszego egzemplarza rakietoplanu, w firmie go konstruującej doszło do tragedii. W 2007 r. podczas testów przepływu paliwa doszło do eksplozji, w której śmierć poniosło trzech pracowników Scaled Composites i trzech zostało rannych.
Po kilku latach rozwoju pierwsze testy lotne rakietoplanu SpaceShipTwo nadeszły w 2010 r. W marcu 2010 r. pierwszy zbudowany statek VSS Enterprise został po raz pierwszy wyniesiony w powietrze przez samolot-nosiciela WhiteKnightTwo VMS Eve.
Loty VSS Enterprise
15 lipca 2010 r. VSS Enterprise wykonał pierwszy lot z załogą w statku. I tym razem rakietoplan pozostawał przez cały czas podwieszony do samolotu-nosiciela. Do pierwszego testowego lotu szybowcowego doszło jeszcze w tym samym roku w październiku. W kolejnych tygodniach wykonywano kolejne testy szybowania, które wg przedstawicieli firmy przekraczały początkowe oczekiwania.
Łącznie przeprowadzono kilkanaście takich kontrolowanych załogowych lotów szybowcowych. W 2012 r. zaczęto do VSS Enterprise montować komponenty hybrydowego silnika rakietowego. Firma szykowała się do pierwszego lotu z uruchomionym napędem rakietowym, a więc pierwszego lotu nie tylko w dół. Pierwszy testowy lot szybowcowy z silnikiem wykonano w grudniu 2012 r.
29 kwietnia 2013 r. wykonano pierwszy test rakietoplanu z uruchomieniem silnika w locie. VSS Enterprise osiągnął przez chwilę prędkość hipersoniczną. Podobne testy zostały powtórzone z powodzeniem we wrześniu 2013 r. i styczniu 2014 r. Rakietoplan osiągnął w tym teście wysokość do 22 km i prędkość 1,4 Mach.
W międzyczasie zastanawiano się nad zasadniczą zmianą w projekcie napędu rakietowego. Hybrydowy silnik rakietowy zasilany stałym materiałem pędnym HTPB i tlenkiem diazotu w roli utleniacza miał duże problemy ze stabilnością podczas odpalenia dłuższych niż 20 sekund. Firma Virgin Galactic zdecydowała się zakończyć kontrakt z firmą Sierra Nevada Corporation, która do tej pory odpowiadała za budową silnika i przenieść fabrykę do siebie. Jednocześnie pracowano nad nowym paliwem – termoplastycznym poliamidem (rodzajem plastiku).
Takie widoki powyżej 80 km będą towarzyszyć turystom, którzy wybiorą się w lot rakietoplanem od Virgin Galactic. Źródło: Virgin Galactic.
Katastrofa i śmierć pilota
W październiku 2014 r. przeprowadzono kolejny test rakietowy statku VSS Enterprise. W tym locie po raz pierwszy przetestowano nowe paliwo rakietowe. Rakietoplan został wypuszczony przez VMS Eve i uruchomił silnik. 11 sekund później rakietoplan rozpadł się w powietrzu. W locie zginął drugi pilot Michael Alsbury, pilot Peter Siebold przeżył, rakietoplan dosłownie rozpadł się wokół niego i gdy ranny spadał spadochron otworzył się automatycznie.
Przyczyną tragedii był błąd pilota i przedwczesne ustawienie lotek systemu hamowania aerodynamicznego feather system w pozycji pionowej.
Tragedia uderzyła znacząco w program testów firmy. Trwała budowa kolejnego rakietoplanu VSS Unity, który miał być wzbogacony m.in. o systemy chroniące przed błędem popełnionym w tragicznym locie VSS Enterprise. W 2015 r. zrezygnowano z termoplastycznego poliamidu i powrócono do poprzedniej mieszanki paliwowej z HTPB, chociaż zmiana nie była przyczyną katastrofy.
VSS Unity podczas szybowcowego powrotu po locie. Źródło: Virgin Galactic.
Nowe otwarcie z VSS Unity
W lutym 2016 r. Virgin Galactic zaprezentowała nowy rakietoplan VSS Unity. W drugiej połowie 2016 r. rozpoczęto testy statku w locie. Najpierw testy wynoszenia, potem loty szybowcowe bez uruchomionego napędu.
Pierwszy test z uruchomionym silnikiem VSS Unity odbył się w kwietniu 2018 r. W locie tym osiągnięto wysokość ponad 25 km – wyżej niż wszystkie wcześniejsze testy rakietowe VSS Enterprise.
13 grudnia 2018 r. VSS Unity wykonał pierwszy lot suborbitalny. Rakietoplan pokonał granicę 80 km – umowną granicę kosmosu uznawaną przez NASA i Siły Powietrzne USA. Kolejny test odbył się już w lutym 2019 r. Pobito wtedy rekord wysokości osiągając prawie 90 km oraz prędkości (3 Mach). W locie tym oprócz dwóch pilotów wziął udział pierwszy pasażer – główna instruktorka astronautów w Virgin Galactic Beth Moses.
Po tym locie firma Virgin Galactic przeniosła rakietoplan i samolot-nosiciela do nowej bazy firmy Spaceport America w Nowym Meksyku. W tym samym czasie trwały modyfikacje przy VSS Unity, które mają poprawić bezpieczeństwo oraz zapewnić turystom zapowiadane doświadczenia w locie.
12 grudnia 2020 r. VSS Unity wrócił do testów z silnikiem rakietowym, test został jednak przerwany po wypuszczeniu statku spod samolotu wynoszącego i rozpoczęciu uruchamiania silnika. Dopiero 22 maja 2021 r. VSS Unity wykonał pierwszy udany lot rakietowy z nowego miejsca. Rakietoplan z dwójką pilotów wzniósł się na wysokość 89 km.
Kto leci w tej misji?
Piloci
Dave Mackay – główny pilot misji. Szkot urodzony w 1957 r., służący w przeszłości Królewskich Siłach Powietrznych. Będzie to jego drugi lot kosmiczny. Pierwszy wykonał w locie testowym VSS Unity w lutym 2019 r.
Michael Masucci – drugi pilot misji. Emerytowany pilot Sił Powietrznych USA. Będzie to dla niego również drugi lot kosmiczny. Pierwszy wykonał razem z Mackayem w lutym 2019 r. na pokładzie VSS Unity.
Pasażerowie
Richard Branson – założyciel firmy Virgin Galactic, będzie to dla niego pierwszy lot kosmiczny.
Beth Moses – główna instruktorka astronautów w Virgin Galactic, będzie to dla niej drugi lot kosmiczny. Pierwszy odbyła na pokładzie VSS Unity w 2018 r.
Colin Bennett – główny inżynier operacji Virgin Galactic, zostanie astronautą w tym locie.
Sirisha Bandla – wiceprezydent Virgin Galactic ds. kontaktu z rządem i operacji badawczych. Dla niej również będzie to pierwszy lot kosmiczny.
Piloci VMS Eve – nie biorą udziału w misji kosmicznej
VMS Eve wyniesie VSS Unity na startową wysokość około 15 km. Pilotować go będą: CJ Sturckow oraz Kelly Latimer.
Gdzie oglądać?
Transmisję z dzisiejszego lotu będzie można obejrzeć w serwisie YouTube. Poniżej wstawiamy ramkę, w której po 15:00 powinna się rozpocząć.
Na podstawie: Virgin Galactic/Space.com/SpaceNews
Opracował: Rafał Grabiański
Na zdjęciu tytułowym: Załoga lotu Unity 22: (od lewej) Dave Mackay, Colin Bennet, Beth Moses, Richard Branson, Sirisha Bandla i Michael Masucci. Źródło: Virgin Galactic.
