Słowo wstępne do numeru


Artykuły

Podczerwone okno na Wszechświat. Teleskop kosmiczny Jamesa Webba, Łukasz Tychoniec, Agata Karska
Kiedy w 1996 roku przedstawiono pierwszy plan Teleskopu Kosmicznego Nowej Generacji (ang. New Generation Space Telescope), nikt nie spodziewał się, że startu doczekamy się dopiero 26 lat później. Wreszcie, 22 grudnia 2021 r.*, teleskop znany dziś jako Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (ang. James Webb Space Telescope, w skrócie JWST) rozpocznie swoją długo oczekiwaną podróż do punktu libracyjnego L2, położonego 1,5 mln km od Ziemi. Tam, obok innych legendarnych teleskopów (m.in. Herschel, Planck czy Gaia), rozpocznie niezwykle precyzyjne obserwacje kosmosu w podczerwieni.

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, Rafał Grabiański
Szczegóły budowy nowego wielkiego teleskopu kosmicznego.

Kosmos Stanisława Lema. Nauka i technika w dziełach Mistrza fantastyki naukowej, Leszek P. Błaszkiewicz
We wczesnych etapach twórczości Lem ukazuje nam swoje podejście do nauki z niezwykłym optymizmem. Potem jednak stopniowo odchodzi od bezkrytycznej wiary w możliwości nauki. Jawi się ona jako działalność silnie uwikłana w czynniki subiektywne. Podkreśla wartość zabiegu polegającego na zestawieniu ze sobą ewolucji biologicznej z ewolucją naukowo-techniczną. Lem wskazuje też potrzebę wprowadzenia automatyzacji nauki, ale też rozszerza rolę przypadku na działalność poznawczą. W konsekwencji pojawia się koncepcja nauki probabilistycznej, co zbliża proces poznawczy do praw rządzących światem kwantowym.

Wnętrze Marsa i jego woda, Jerzy Kuczyński
Na Ziemi, aby poznać jej wnętrze, analizuje się trzęsienia ziemi przy pomocy sieci sejsmometrów. Okazuje się, że naukowcom udało się umieścić sejsmometr także na Marsie. Drugą istotną sprawą w poznaniu Czerwonej Planety jest zbadanie historii występowania na niej wody. Wiadomo, że teraz jest jej mało, ale kiedyś było więcej. Dane z misji kosmicznych i modele teoretyczne pozwalają przyjrzeć się i tym zagadnieniom.

Mars - bilet w jedną stronę (dokończenie), Janusz Osarczuk, Marek Halembert
Księżyc i Mars od zawsze rozpalały wyobraźnię. Fascynowały i inspirowały bardziej niż wszystkie inne ciała niebieskie. Srebrny Glob został zdobyty już ponad pół wieku temu, a za kilka lat powrócimy na niego prawdopodobnie na stałe. Następnym celem będzie zatem Czerwona Planeta. Realizacja tego marzenia jest prawie w zasięgu ręki. Pozostaje jedynie pytanie: czy warto lecieć tam już teraz?

Festiwal gwiazd nowych. Najnowsze obserwacje i modele, Ryszard Biernikowicz
Tej wiosny na naszym niebie zagościły widoczne gołym okiem dwie nowe klasyczne o skrajnych właściwościach: powolna, z wielokrotnymi maksimami jasności Nova Cassiopeiae 2021 (V1405 Cas) i najszybsza w historii Nova Herculis 2021 (V1674 Her). Osobliwe zachowanie obu gwiazd można zrozumieć dzięki postępom, jakie w ostatnich latach dokonały się w tej dziedzinie wiedzy.

Dawno temu w Uranii

Astronomiczne odczyty w Krakowie

Źle pojęta tradycja

Biała plama na Saturnie

Supernowa

Kronika

sierpień 2021 - wrzesień 2021

odkrycia i wydarzenia astronomiczne

misje i badania kosmiczne

serwis wydarzeń PTA i PTMA

Nowe dzienniki gwiazdowe

Bezpieczny

Kącik astroliryki

Koniec?

Błędy, pomyłki, fałszywe hipotezy

Errare humanum est (2) - Selenici

W skrócie

Trzecia kometa polskiego astronoma!

Astronomowie wykryli najbliższą parę supermasywnych czarnych dziur

W Jabłonnie pod Warszawą powstało laboratorium inżynierii stratosferycznej

Zbadano meteoryt z materiałem starszym niż Układ Słoneczny

Polacy zaprojektują system nawigacyjny dla... Księżyca

Ciekawe adresy internetowe

Piłka w próżni...

W kraju

Nowy Wszechświat w Niepołomicach

Nowy salon Delty Optical w mieście Kopernika

Czytelnicy obserwują

Obserwatorium astronomiczne w Kościanie

Astropodróże

Estonia cd.

Cyrqlarz

Nowe możliwości obserwacyjne stacji bolidowej PFN 76 ZS 1 Kozienice

Proxima

Marina Sky - polskie obserwatorium pod hiszpańskim niebem

Komeciarz

Migracje komet w Układzie Słonecznym

Kącik olimpijczyka

Zadanie nr 1 finału LXIV Olimpiady Astronomicznej

Kalendarz astronomiczny

Niebo nad Polską w styczniu i lutym 2022 r.

Spójrz w niebo: Zimowe "perełki"

Obserwator Słońca

Raport nr 9/2021

Raport nr 102021

III Zjazd SOS PTMA w Grudziądzu

Index rocznika 2021

Spis treści rocznika 2021

Inne materiały

Rozrywka

Astronomia i muzyka

Muzyczne luminescencje

Galeria Uranii

Komety